|
-ta‘rif. Bitta tekislikda yoki parallel
komplanar vektorlar
|
| bet | 3/5 | | Sana | 17.02.2024 | | Hajmi | 146,85 Kb. | | #158147 |
Bog'liq Achilov Shaxzod dars ishlanma Документ Microsoft Office Word (2), Talablar, 10 ОП академик лицей, Til-bilgan-el-biladi-tadbir-dasturi, test sinovi, Raximova Roxat Boysoatovna (2), Каким этическим требованиям должен соответствовать судья и какие этические требования играют главную роль при вынесении судебного решения, 1 Bandlik darajasi, JAMIYATNING SIYOSIY HAYOTIDA DAVLATNING O\'RNI VA RO\'LI, FALSAFA TARIXIDA RIVOJLANISH XAQIDAGI QARASHLAR, FALSAFANING FAN VA DUNYOQARASHGA DOIR MAQSADI, CHIZIQLI ALGEBRYA VA ANALITIK GEOMETRIYA ELEMENTLARI, Funksiyalarni Teylor va Makloren qatoriga yoyish., 1.1amaliy ish3-ta‘rif. Bitta tekislikda yoki parallel
komplanar vektorlar deb aytiladi.
4-ta‘rif. Kollinear а→ va → vektorlar bir xil yo’nalgan hamda bir xil uzunlikka
b
ega bo’lsa, teng deyiladi ( а→ = → kabi yoziladi) (6-rasm).
b
Ta‘rifga binoan berilgan vektorni o’zo’ziga parallel ko’chirish natijasida unga teng vektor hosil bo’ladi. Boshqacha aytganda vektorni uzunligi va yo’nalishini o’zgartirmagan holda uni fazoning bir nuqtasidan boshqa bir nuqtasiga ko’chirish mumkin ekan. Bunday vektorlar erkin vektorlar deyiladi. Biz faqatgina erkin vektorlar bilan ish ko’ramiz.
Vektorlar ustida chiziqli amallar
Matematikada vektor tushunchasi son tushunchasiga nisbatan murakkab
tushuncha. Sonlar ustida bajariladigan barcha amallarni vektorlar ustida bajarib bo’lmaydi. Masalan ko’paytirish, bo’lish, darajaga ko’tarish, ildiz chiqarish kabi amallarni vektorlar ustida bajarish mumkin emas.
Vektorlar ustida chiziqli amallar deb, vektorlarni qo’shish, ayirish hamda vektorlarni songa ko’paytirish amallariga aytiladi.
→
→
1. Vektorlarni qo’shish. Noldan farqli ikkita а va b vektorlarni olamiz.
Ixtiyoriy 0 nuqtani olib ОА = а→ vektorni yasaymiz, so’ngra А nuqtaga АВ = →
b
→ →
→ →
vektorni qo’yamiz. Ikkita а va b vektorlarning yig’indisi а + b deb birinchi
qo’shiluvchi а→ vektorning boshini ikkinchi qo’shiluvchi → vektorning oxiri bilan
b
tutashtiruvchi ОВ vektorga aytiladi. (7-rasm). Vektorlarni bunday qo’shish usuli
uchburchak usuli deyiladi.
Uchta а→ , b va с→ vektorlarning yig’indisi а→ + b + с→ deb birinchi qo’shiluvchi
→ →
а→
→
vektorni oxiriga ikkinchi qo’shiluvchi b vektorni boshini qo’yib, so’ngra ikkinchi
qo’shiluvchi vektorning oxiriga uchinchi с→ qo’shiluvchi vektorning boshini qo’yib
а→ с→
birinchi vektorning boshi bilan uchinchi vektorning oxirini tutashtirish
natijasida hosil bo’lgan vektorga aytiladi (7b-rasm).
Vektorlarni bu xilda qo’shish qo’shiluvchilar soni har qanday bo’lganda ham yaroqlidir.
Endi vektorlarni qo’shishning boshqa bir usuli bilan tanishamiz. ОА = а→ va
ОС = → vektorlarni yig’indisini topish uchun bu vektorlarni umumiy nuqtada
b
joylashtirib ОАВС parallelogramm yasaymiz. Parallelogrammning O uchidan
а→
o’tkazilgan diagonali ОВ vektor, va
b
→ vektorlarni yig’indisini ifodalaydi.
Vektorlarni bunday qo’shish usuli parallelogramm qoidasi deb ataladi (7d-rasm).
→
|
| |
