130
2.3.9-rasm. Videokonferensiya
Televizion
tasvir
bilan
bir
vaqtda
ovoz
ham
eshitilib
turadi.
Videokonferensiyalar transport va xizmat safari xarajatlarini
ancha qisqartirish
imkonini bersa ham, aksariyat tashkilot yoki firmalar ularni faqat shu sabablarga
ko‘ra qo‘llamaydilar. Bu firmalar bunday konferensiyalarda
muammoni hal
qilishga hududiy jihatdan ofisdan ancha uzoqda joylashgan ko‘p sonli menejerlarni
va boshqa xodimlarni ham jalb etish imkoniyatini ko‘radilar.
O’z-o’zini tekshirish uchun savollar
1. Kompyuter tarmoqlarining tasnifi aytib bering?.
2. Tarmoq deb nimaga aytiladi?
3. Tarmoq turlari?
4. Lokal tarmoqning ta’rifini bering?
5. Mintaqaviy tarmoqning islash texnologiyasi?
6. Tarmoq topologiyalari?
7. Yulduzsimon topologiyaning avzalliklari?
8. Simsiz tarmoqni ishlash texnologiyasi
Markaziy kompyuter
terminal
terminal
terminal
131
2.4. Avtomatlashtirilgan axborot tizimlari
Iqtisodiyotda axborot komplekslarida tizimlashtirish jarayonlari juda
samarali hisoblanadi. Buni misoli ta’riqasida iqtisodiy sohani avtomatlashtirish
jarayonida ko’rishimiz mumkin. Axborot komplekslarida tizim tuchunchasi, uning
xusuriatlari, turlari va ko’llash tamoyillarini o’rganishdan oldin unda ta’rif
berishimiz lozim. O‘rganilayotgan fan sohasini
aks ettiruvchi ham umumiy, ham
ayrim xususiyatlarga ega bo‘lgan tizimning ko‘plab tushuncha va ta’riflari mavjud.
Tizim deganda elementlari orasidagi va ularning xususiyatlari o‘rtasidagi
aloqalar majmuiga ega bo‘lgan, ya’ni bir-biriga chambarchas bog‘langan
qismlardan iborat bir butun obyektlar majmuasi tushuniladi. «Tizim»ni
aniqlashda quyidagi atamalar ishlatiladi: «obyektlar», «bog‘lanishlar» (aloqalar),
«xususiyatlar».
Obyektlar — tizimning bir bo‘lagi yoki komponentlari bo‘lib, jismoniy,
matematik o‘zgaruvchan tenglamalar,
qoida va qonunlar, texnologik jarayonlar,
axborot jarayonlari, ishlab chiqarish bo‘linmalari kabi ko‘plab
cheklanmagan
qismlarga ega.
Xususiyatlar — bu obyektning sifatini ifodalovchi parametrlardir. Xususiyat
tizimning ma’lum bir o‘lchamga ega obyektlarini bittalab miqdoriy jihatdan
bayon etish imkonini beradi. Obyektlarning xususiyatlari tizim harakati natijasida
o‘zgarishi mumkin.
Bog‘lanishlar (aloqalar) obyektlar va ularning xususiyatlarini tizim
jarayonida yagona yaxlitlikka birlashtiradi. Bunda barcha
tizim elementlarining
kenja tizimlari va tizimlar o‘rtasida aloqa bo‘lishi nazarda tutiladi. Ayrim
umumiy qonuniyatlar, qoidalar yoki tamoyillar bilan birlashuvchilar o‘rtasida
aloqaning mavjud bo‘lishi tizimning asosiy tushunchasi sanaladi. Boshqalar bilan
biror-bir aloqaga ega bo‘lmagan element ko‘rib chiqilayotgan tizimga kirmaydi.
