33
Simmetrik texnologiyaga HDSL, HDSL2, SDSL, IDSL kiradi.
HDSL va HDSL2 texnologiyalarini
mahalliy aloqa opera-
torlari ishlatadilar. SDSL va IDSLni ma’lumotlar uzatish tarmog‘i
operatorlari qo‘llaydilar.
DSL simmetrik liniyalari biznes sohasida ishlatilish uchun
to‘g‘ri keladi. Ikki yo‘nalishda ma’lumotlar uzatish tezligi bir
xil bo‘lishi kerak bo‘lganda, masalan,
nutqni uzatish, elektron
pochta, videokonfereniya, fayllarni uzatish uchun ishlatiladi.
DSLning asimmetrik texnologiyalarini (ADSL, RA DSL,
G. Lite), asosan, mahalliy aloqa operatorlari ishlatadilar. Ular
xususiy foydalanuvchiga yuqori tezlikli kirishni berishga qara-
tilgan bo‘ladi. DSL asimmetrik
liniyalari tarmoqdan foyda-
lanuvchi tomon ma’lumotlar uzatishning yuqoriroq tezligiga
ega, bu esa Internet tarmog‘ida ishlash va har xil video takliflar
uchun juda qulaydir.
1.5. Rid-Solomon kodi orqali xatoliklarni tuzatish
Rid-Solomon kodlari (ingl.
Reed-Solomon codes) – ma’lu-
motlar bloklarida xatoliklarni tuzatishga imkon beradigan
noikkilik davrli (siklli) kodlar hisoblanadi. Kod vektori element-
lari
bitlar emas, balki bitlar guruhlari (bloklari) hisoblanadi.
Baytlar (oktetlar) bilan ishlaydigan Rid-Solomon kodlari juda
keng tarqalgan. Rid-Solomon kodi BCHX-kodning xususiy holi
hisoblanadi.
Hozirgi vaqtda kompakt-disklardan ma’lumotlarni
qayta
tiklash tizimlarida, shikastlanishlar bo‘lganida qayta tiklash
uchun ma’lumotlarning arxivlarini yaratishda keng ishlatiladi.
Rid-Solomon kodi 1960-yilda
Linkoln Massachusets texno-
logik instituti xodimlari Irvin Rid va Gustav Solomon tomonidan
ixtiro qilingan.
34
Samarador dekodlash algoritmlari 1969-yilda Elvin Berlekemp
va Jeyms Messilar (Berlekemp-Messi algoritmi) tomonidan,
1997-yilda David Mandelbaum (Evklid algoritmini ishlatadigan
usul) tomonidan taklif etilgan. Rid-Solomon kodi 1982-yilda
kompakt-disklarni turkum ishlab
chiqarishda birinchi marta
qo‘llanilgan.
