3-§. Qoldiqli bo‘lish. Qoldiqlarning hossalari
1. 5 ga bo‘lganda qoladigan qoldiqlar uchun qushish va ko‘paytirish jadvalini tuzing.
2. a) Agar a soni 5 ga bo‘lganda 3 qoldiq qolsa, 2a ni 5 ga bo‘lgandagi qoldiqni toping. b) Agar a sonini 7 ga bo‘lganda 5 qoldiq qolsa, 13a ni 7 ga bo‘lgandagi qoldiqni toping.
3. 2000·2001·2002·2003 – 24 sonining a) 1999 ga b) 2004 ga bo‘linishini isbotlang.
4. 2004·2005·2006+6 sonining 2007 ga bo‘linishini isbotlang.
5. To‘la kvadratni (butun sonning kvadrati) 3 ga bo‘lganda qanday qoldiq qolishi mumkin.
6. Ikkita to‘rt orasiga bir nechta uchlar va nollarni joylashtirib, to‘la kvadrat hosil qilish mumkinmi?
7. Ikkita butun sonning kvadratlari yig‘indisi to‘la kvadrat. Bu sonlardan kamida bittasi 3 ga bo‘linishini isbotlang.
8. To‘la kvadratni 4 ga, 5 ga, 7 ga bo‘lganda qanday qoldiq qolishi mumkin?
9. a) ikkita b) uchta toq sonlar kvadratlarining yig‘indisi butun sonning kvadratiga teng bo‘la oladimi?
10. Ettita sondan ixtiyoriy 6 tasining yig‘indisi 5 ga bo‘linishi ma’lum. Ularning har biri 5 ga bo‘linishini isbotlang.
11. Sarvar o‘yinchoq askarlarni o‘ynayapti. Dastlab o‘yinchoqlarni juft-juft qilib joylashtirishga urindi, ammo bitta ortib qoldi. So‘ngra Sarvar o‘yinchoqlarni 3 tadan joylashtirmoqchi bo‘ldi. Unda ham bitta o‘yinchoq ortib qoladi. Agar u 4 tadan, 5 tadan, 6 tadan joylashtirmoqchi bo‘lsa ham bitta ortib qoladi. Oxiri 7 tadan safga joylashtirishga erishdi. Agar Sarvardagi o‘yinchoqlar soni 1000 tadan kam bo‘lsa, unda nechta o‘yinchoq bo‘lishi mumkin?
12. a) Quyon o‘rmonda aylanib yurib, bo‘riga duch keldi. Bo‘ri quyonga – agar, 1 minut ichida ikkining bir xil raqam bilan tugaydigan ikkita darajasini aytsa, uni emasligini aytdi. Quyonga yordam bering. b) Bo‘ri quyonga ikkining ikkita bir xil raqam bilan tugaydigan darajasini topsa uni qo‘yib yuborishini, agar uchta bir xil raqam bilan tugaydigan darajasini topsa, uni umuman quvlamasligini aytdi. Quyon bunga erisha oladimi?
Quyidagi masalalardan ba’zi birlari quyidagi tasdiq yordamida isbotlanadi:
Agar ikki ta sonni k ga bo‘lganda bir xil qoldiq qolsa, ularning ayirmasi k ga bo‘linadi.
13. a) O‘n ikki ta butun son ichida bir xil raqam bilan tugaydigan ikkitasi topilishini isbotlang.
b) Ixtiyoriy 8 ta butun son ichida ayirmasi 7 ga bo‘linadigan ikkita son topilishini isbotlang.
14. Sarvar 5 ta natural son o‘yladi va ularni kvadratga oshirdi. Anvar bu kvadratlar orasida ayirmasi 9 ga bo‘linadigan ikkita son bor dedi. U haqmi?
15. Ixtiyoriy o‘nta son orasidan yo 1 tasi 10 ga bo‘linadigan, yoki bir nechtasining yig‘indisi 10 ga bo‘linadigan sonlarni tanlash mumkinligini isbotlang.
16. Raqamlari a) faqat nollar va birlar; b) faqat birlardan iborat bo‘lib, 321 ga bo‘linadigan son borligini isbotlang.
17. 1 dan 10 gacha bo‘lgan sonlar orasidan biri ikkinchisidan ikki marta katta sonlar juftligi qilib, ko‘pi bilan nechta natural son tanlasa bo‘ladi?
18. Sport klubida massalari 1 kg, 2 kg, ..., 100 kg bo‘lgan 100 ta tosh bor. Toshlarni, hech bir jamoadagi toshlarning umumiy massasi boshqasida toshlarning umumiy massasini ikki baravariga teng bo‘lmaydigan qilib, tarqatish mumkin bo‘lishi uchun kamida nechta jamoa kerak bo‘ladi.
19. 40 dan oshmaydigan natural sonlar orasidan, biri boshqasiga bo‘linmaydigan qilib ko‘pi bilan nechta son tanlash mumkin.
20. a) 15 dan oshmaydigan 8 ta turli natural sonlar berilgan. Ularning juft-juft ayirmalari orasida 3 ta bir xili topilishini isbotlang.
b) 70 dan kichik 20 ta turli natural sonlar berilgan. ularning juft-juft ayirmalari orasida to‘rtta bir xili topilishini isbotlang.
c) Shunga o‘xshash masala tuzing.
21. Ixtiyoriy 9 ta ketma-ket natural sonlar orasida qolganlarining har biri bilan o‘zaro tub bo‘lgan kamida bitta son topilishini isbotlang.
22. Har doim 37 ta butun son orasidan yig‘indisi 7 ga bo‘linadigan 7 ta son tanlash mumkinligini isbotlang.
| 