A. X. Vаxidov, D. A. Abdullaеva avtomatikaning tеxnik vositalari toshkеnt- 2011




Download 2,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet28/73
Sana17.11.2023
Hajmi2,39 Mb.
#100404
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   73
Bog'liq
avtomatikani texnik vositlar

2.8.3. P’ezoelektrik datchiklar 
 
P’ezoelektrik datchiklarni (2.31-rasm) ishlash prinsipi ba’zi kristall 
moddalarning mexanik kuch ta’sirida elektr zaryad hosil qilish qobiliyatiga 
asoslangan. Bu xodisa p ‘yezoeffyekt deb ataladi.
P’ezoeffekt kvars, turmalin, segnet tuzi, bariy titanat va boshqa moddalar 
kristallarida kuzatiladi. Bu tipdagi asboblarda. ko’pincha kvars ishlatiladi. 
Kvarsning p’ezo elektroeffekti +500° S gacha bo’lgan temperaturaga bog’liq
emas, lekin +570° S dan oshgan temperaturada bu effekt nolga teng bo’lib qoladi. 
Pezoelektrik datchiklarning hosil qiladigan EYUK bosimga proporsional 
bo’lib, quyidagi formula orqali aniqlanadi: 
С
F
а
U
х
0
=
(2.32) 
bu yerda – S - datchikning umumiy sig’imi
Fx - mexanik bosim
a
0
- proporsionallik koeffitsiyenti


68
 
2.31-rasm. Pezoelektrik datchikning sxemasi 
Ushbu datchikning sezgirligi: 
х
F
U
д
К
Δ
Δ
=
(2.33) 
Ko’rib chiqilgan prinsipda pezoelektrik manometrlar ishlaydi (2.3.2-
rasm). 
2.32-rasm. Pezoelektrik manometrning sxemasi: 
1-bosim memranasi, 2, 5-metall qistirmalar, 3-potensial qistirma
4-izolyatsion o’tkazgich, 6-sharik. 
P’ezokvars manometrning tuzilish sxemasi 4-rasmda keltirilgan. 
O’lchanayotgan bosim membrana 1
 orqali kvars plastinkalar ga ta’sir qiladi. Bu 
plastinkalarning metall kistirma 2 ga tegib turgan ichki tomonida bir hil ishorali 


69
zaryadlar paydo bo’ladi. Plastinkalarning ichki tomonidagi potensial qistirma 
3 
bilan ulangan va izolyatsiyalangan o’tkazgich 
4 orqali olinadi, plastinkalarning 
ustki tomonidagi potensial esa korpus, metall qistirmalar 
2 va 5, membrana 1 va 
sharik 
6 orqali olinadi. O’lchanayotgan bosimga proporsional bo’lgan potensiallar 
farq plastinalardan olinib, kuchaytiruvchi lampa setkasiga uzatiladi. 

Download 2,39 Mb.
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   73




Download 2,39 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



A. X. Vаxidov, D. A. Abdullaеva avtomatikaning tеxnik vositalari toshkеnt- 2011

Download 2,39 Mb.
Pdf ko'rish