INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
“ACTUAL ISSUES OF PRIMARY EDUCATION: PROBLEMS, SOLUTIONS AND DEVELOPMENT
PROSPECTS”
April 26, 2024
522
BOSHLANG'ICH SINF O'QUVCHILARINING MATEMATIK TASAVVURLARINI
RIVOJLANTIRISH
1
Toshboyeva Saidaxon Rahmonberdiyevna,
2
Ergasheva Surayyo Komiljon qizi
1
Farg'ona davlat universitetining o'qituvchisi,
2
Farg'ona davlat universitetining
talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.11060087
Annotatsiya. mаzkur mаqolа boshlang'ich sinflarda matematik tasavvurni rivojlantirish
haqida. Bunda matematik tasavvurni rivojlantirish usullari, metodlari va ularning ahamiyati,
boshlang'ich sinf o'quvchilarning metemаtik tаsаvvurlаri va ularni rivojlаntirishdа zаmonаviy
texnologiyаlаrning o‘rni, o'qituvchi va o'quvchilarning bu jarayondagi ro'li haqida soʻz boradi.
Kalit so‘zlar: mаtemаtikа, zаmonаviy texnologiyаlаr, kompyuterli tа’lim texnologiyаlаri,
didaktik o'yinlar, amaliy o'yinlar, murakkab masalalar, o'qituvchi, o'quvchi, tasavvur, ko'rgazma,
biriktirish va bog'lash, geometrik shakllar, jadvallar, matematik tasvirlar, matematik shakllar,
AKT, usul va vosita, strategiya va hokazo.
Kirish:
Boshlang'ich sinf o'quvchilarining matematik tasavvurlarini rivojlantirish uchun
o'yinlar, misollar va amaliy mashg'ulotlar orqali ko'nikmalarini o'zlashtirishga harakat qilishadi.
Qo'shimcha, grafikalar va jadvallar yordamida amaliyotlar tuzish, savollar orqali o'quvchilarning
g'alabaviy tajribasini oshirish ham muhimdir.Boshlang'ich sinf bosqichida o'quvchilarning
matematik fikrlarini shakllantirish va rivojlantirish, tasavvurlarini shakllantirish, tahlil qilish va
muammolarni yechishni o'rganishadi.
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar, binobarin “2022-2026 yillarda
O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning harakatlar strategiyasi “Lohiyasini hayotga
kirib
kelayotgan yosh avlodni barkamol insonlar qilib tarbiyalash, ularning ta’lim–tarbiyasini barpo
etayotgan yangi O’zbekiston talablariga mos holda sifat jihatdan yuqori pog’onaga ko’tarish,
ayniqsa yosh avlodimizning integrativ yondashuv asosida boshlang'ich sinf o'quvchilarida
matematik tasavvurlarini shakllantirish, mustaqil fikrlaydigan,
zamonaviy bilim va kasb-
hunarlarni puxta egallab, xalqaro maydonda raqobatga kirisha oladigan barkamol shaxslar etib
tarbiyalash ularning bandligini ta’minlash, hayotda o’z o’rnini topishi, jamiyatning munosib
a’zolariga aylanishi, mehnat va turmush sharoitlarini yaxshilash
vazifasi bugunning dolzarb
ijtimoiy muammoisdir.
Mazkur muammoni hal etishda uzluksiz ta’lim turlari ayniqsa, o’rta ta’lim maktablari(
boshlang’ich sinflari)da darslarni fanlararo tashkil etish salmoqlidir. Zero, o’rta ta’lim o’quv
dasturlariga hayot va kelajak faoliyat uchun zaruriy bilimlar bilan qurollanadilar, amaliy ko’nikma
va malakalarga ega bo’ladilar, o’zlashtirilgan ma’lumotlar asosida aqliy qobiliyatlarini
o’stiradilar, ilmiy salohiyatlarini yuksaltiradilar, jismoniy
kuchlarini rivojlantiradilar, ilmiy
dunyoqarashlarini tarkib toptirib faol bilimlarni puxta egallashlariga xizmat qiladi. Shunga
asosan, boshlang'ich sinf o'quvchilarida matematik tasavvurlarini shakllantirish,
yanada
takomillashtirib, uning talimiy-tarbiyaviy yo’nalishi yoshlarni barkamol insonlar qilib voyaga
etkazishga qatilgan bo’lib, ularga matemetik tasavvurlarni shakllantirish boshlang’ich sinflarda
zarurat hisoblanadi.
Movarounnahrda IX-XII asrlar Renesans davri bo’lib, davrning o’ziga xos xususiyati
buyuk qomusiy olimlar yetishib chiqqanligi nafaqat ilm-fanning balki matematika tasavvurlarning
ham rivojlanishiga xizmat qilganlar. IX-XII asrlarda yashagan vatandoshlarimiz Muhammad ibn
Muso-al
Xorazmiy, Jamshid G‘iyosiddin al-Koshiy, Ulug‘bek asarlarida arifmetikaning
rivojlanishi haqida dastlabki ma’lumotlar Markaziy Osiyo tarixida siyosiy aql-idrok bilan
