Auditorlik xulosasi imzolangan sanadan keyin, biroq moliyaviy hisobot

308 
Auditorlik xulosasini imzolash chog’ida auditorlik tashkiloti auditorlik 
xulosasi imzolanadigan sanaga qadar moliyaviy hisobotda aks ettirilishi lozim 
bo’lgan, moliyaviy hisobotga tuzatish yoki qo’shimchalar kiritishni talab etadigan 
barcha hodisalar u tomonidan lozim ravishda aniqlangani, baholangani va 
tekshirilganiga amin bo’lishi kerak. 
Auditorlik tashkiloti auditorlik xulosasi imzolanadigan sanaga yaqin qolganda 
moliyaviy hisobotga tuzatishlar kiritishni yoki unda axborotni oshkor etishni talab 
etadigan hodisalarni aniqlash uchun mo’ljallangan taomillarni bajaradi. Bunday 
taomillar, odatda, quyidagilarni o’z ichiga oladi: 
a) xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati tomonidan belgilangan, keyingi 
hodisalarni aniqlash imkoniyatini yaratuvchi taomillar sharhi; 
b) hisobot davri tugaganidan keyin o’tkaziladigan aktsiyadorlar yig’ilishi, 
direktorlar kengashi majlislari va ijroiya organining bayonnomalari bilan tanishib 
chiqish hamda bayonnomalari hali tayyorlanmagan yig’ilishlarda muhokama 
qilingan masalalarni oydinlashtirish; 
v) pul mablag’lari smetalari, harakat prognozlari va rahbariyatning boshqa 
tegishli hisobotlari bilan tanishib chiqish; 
g) tekshirilayotgan xo’jalik yurituvchi sub’ekt yuridik xizmatining sud 
muhokamalariga (agar ular o’rinli bo’lsa) taalluqli bo’lgan faoliyati bilan tanishib 
chiqish; 
d) tekshirilayotgan xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyatiga moliyaviy 
hisobotga ta’sir ko’rsatishi mumkin bo’lgan keyingi hodisalarga taalluqli savollar. 
Bunday savollar quyidagilarni o’z ichiga oladi: 
`yo) dastlabki yoki tugallanmagan ma’lumotlar asosida hisobga olingan 
moddalarning joriy holati; 
j) yangi majburiyatlar qabul qilinganmi, yangi zayomlar olingan yoki 
ajratilganmi, kafillik shartnomalari tuzilganmi; 
z) aktivlarni sotish amalga oshirilganmi yoki rejalashtirilmoqdami; 
i) yangi aktsiyalar yoki qarz majburiyatlari chiqarilganmi, sub’-ektni qo’shib 
yuborish yoki tugatish to’g’risidagi bitimlar tuzilganmi yoki rejalashtirilmoqdami; 

309 
k) aktivlarni davlat daromadiga qaratish yoki ularning, masalan, yong’in yoki 
toshqin natijasida nobud bo’lishi holatlari yuz berganmi; 
l) mavjud xatarlar yoki shartli hodisalar bilan bog’liq qandaydir o’zgarishlar 
yuz berganmi; 
m) onda-sonda qo’llaniladigan qandaydir buxgalteriya tuzatishlari kiritilganmi 
yoki ko’rib chiqilyaptimi; 
o) moliyaviy hisobotni tayyorlash uchun foydalaniladigan hisob siyosatining 
o’rinliligiga shubha tug’diradigan biror-bir hodisalar yuz berganmi yoki yuz 
berishi mumkinmi. 
Agar bo’linmani boshqa auditor auditorlik tekshiruvidan o’tkazayotgan 
bo’lsa, asosiy auditor boshqa auditor tomonidan bajariladigan keyingi hodisalarga 
taalluqli 
bo’lgan taomillarni baholashi, shuningdek boshqa auditorni 
rejalashtirilayotgan auditorlik xulosasini imzolash sanasi haqida xabardor qilishi 
lozim. 
Agar auditor moliyaviy hisobotga ta’sir ko’rsatuvchi hodisalar to’g’risida 
xabar topsa, u mazkur hodisalarning moliyaviy hisobotda to’g’ri aks ettirilishini 
tekshirishi lozim. 
Auditorlik tashkiloti moliyaviy hisobot to’g’risidagi auditorlik xulosalari 
imzolangan sanadan keyin yuz bergan hodisalar uchun javobgar bo’lmaydi. Bunda 
xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati auditorlik xulosasi imzolangan sanadan 
keyin, biroq moliyaviy hisobot e’lon qilinadigan sanaga qadar yuz bergan 
moliyaviy hisobotga ta’sir ko’rsatuvchi hodisalar haqida auditorlik tashkilotiga 
xabar berilishi uchun javobgar bo’ladi. 
Agar auditorlik tashkiloti auditorlik xulosasi imzolangan sanadan keyingi 
davrda, biroq moliyaviy hisobot e’lon qilinadigan sanaga qadar yuz bergan 
hodisalar haqida xabar topsa, u moliyaviy hisobot va auditorlik xulosasiga tuzatish 
kiritish kerakligini aniqlashi, yuzaga kelgan muammolarni xo’jalik yurituvchi 
sub’ekt rahbariyati bilan muhokama qilishi hamda bunday hodisalar moliyaviy 
hisobotga jiddiy ta’sir ko’rsatadigan holatlarda mazkur hisobotga tegishli 
o’zgartirishlar kiritishni talab qilishi lozim. 

310 
Agar xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati moliyaviy hisobotga o’zgartirish 
kiritgan bo’lsa, ilgari tayyorlangan auditorlik xulosasiga havolani o’z ichiga olgan 
yangi auditorlik xulosasini tayyorlash lozim. Bunda yangi xulosaga o’zgartirilgan 
moliyaviy hisobot tuzilgan sanadan oldingi sana qo’yilmasligi kerak. 
Agar xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati auditorlik tashkiloti talab 
qilayotgan va jiddiy tusdagi tuzatishlar kiritilishini zarur deb topmasa, auditorlik 
tashkiloti xo’jalik yurituvchi sub’ektni mazkur dalil haqida yozma ravishda 
xabardor qilishi, o’zgartirishlar kiritilmagan taqdirdagi oqibatlar uchun 
javobgarlikni xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyatiga yuklashi hamda salbiy 
auditorlik xulosasi tuzishi kerak. 
Agar auditorlik xulosasi xo’jalik yurituvchi sub’ekt (buyurtmachi)ga berilgan 
bo’lsa, auditorlik tashkiloti buyurtmachini va (yoki) xo’jalik yurituvchi sub’ekt 
rahbariyatini sub’ekt moliyaviy hisobotni va unga doir auditorlik xulosasini 
uchinchi shaxslarga taqdim etmasligi haqida yozma ravishda xabardor qilishi 
lozim. 
Agar moliyaviy hisobot uchinchi shaxslarga berilgan bo’lsa, auditor mazkur 
uchinchi shaxslar auditorlik xulosasiga tayanmasligi uchun chora ko’rishi kerak. 
Moliyaviy hisobot e’lon qilinganidan keyin auditorlik tashkiloti mazkur 
moliyaviy hisobotga tegishli so’rovlar yo’nalishiga taalluqli hech qanday 
majburiyatga ega bo’lmaydi. 
Agar moliyaviy hisobot e’lon qilinganidan keyin auditorlik tashkiloti 
tekshirilayotgan hisobot davriga tegishli bo’lgan hamda moliyaviy hisobotga 
tuzatishlar kiritishni va unda axborotlarni oshkor qilishni talab etadigan hodisalar 
haqida xabar topsa, auditorlik tashkiloti moliyaviy hisobotni qayta ko’rib chiqish 
zarurligi masalasini ko’rib chiqishi, uni xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati 
bilan muhokama qilishi va mazkur holatlarda maqsadga muvofiq bo’lgan chora-
tadbirlar ko’rishi lozim. 
Agar xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati moliyaviy hisobotni qayta ko’rib 
chiqayotgan bo’lsa, auditorlik tashkiloti xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati 
bilan birgalikda ilgari taqdim etilgan moliyaviy hisobot bilan auditorlik xulosasini 

311 
olgan barcha kishilarni yuzaga kelgan vaziyat haqida xabardor qilishga doir 
tadbirlarni bajarishi hamda qayta ko’rib chiqilgan moliyaviy hisobot bo’yicha 
yangi auditorlik xulosasini taqdim etishi kerak.
Bunda yangi auditorlik xulosasi ilgari tayyorlangan auditorlik xulosasiga 
havolani o’z ichiga olishi va qayta ko’rib chiqilgan moliya-viy hisobot tuzilgan 
sanadan oldingi sana qo’yilmasligi lozim.
Agar xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati ilgari taqdim etilgan moliyaviy 
hisobot va auditorlik xulosasini olgan barcha kishilarni yuzaga kelgan vaziyat 
haqida xabardor qilish uchun zarur chora-tadbirlarni ko’rmayotgan va moliyaviy 
hisobotni qayta ko’rib chiqmayotgan bo’lsa, auditor uni qayta ko’rib chiqishni 
zarur deb hisoblagan holda xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyatini uchinchi 
shaxslar auditorlik xulosasiga tayanmasliklari uchun auditor chora-tadbirlar 
ko’rishi to’g’risida xabardor qilishi lozim. 
Kelgusi davr uchun moliyaviy hisobotni e’lon qilish sanasi yaqin-lashayotgan 
bo’lsa, yangi hisobotda tegishli axborot oshkor qilinishi sharti bilan, moliyaviy 
hisobotni qayta ko’rib chiqish va yangi auditorlik xulosasi berishga zarurat 
tug’ilmasligi mumkin. 
Moliyaviy hisobot tuzilgan sanadan keyin yuz bergan hodisa va dalillarga doir 
auditorlik tashkilotining barcha harakat va qarorlari majburiy tartibda auditorning 
ish hujjatlarida aks ettirilishi kerak. 

Download 2,41 Mb.