|
Alisher ismailov shakirovich algoritmlash va dasturlash asoslari (1-qism)
|
| bet | 16/33 | | Sana | 21.02.2024 | | Hajmi | 290,29 Kb. | | #160200 |
Bog'liq Algoritmlash va dasturlash asoslari-fayllar.orgMa’lumot turi
|
Xususiyati
|
Misol
| |
int
|
butun son
|
int son = 7;
| |
Double
|
Kasrli son
|
double kilogram = 1.5;
| |
Float
|
Kasrli son
|
Float uzunlik = 3.4;
| |
String
|
Text ma’lumotlarni belgilaydi
|
String Ism = “Alisher”;
| |
Char
|
Bitta bayt ma’lumotini belgilaydi
|
Char x = ‘X’;
| |
Bool
|
Boolean
|
True/False
| |
Void
|
Empty (Bo‘sh)
|
|
Agar o‘zgaruvchilar bir xil turda bo‘lsa, ular quyidagi tarzda birgalikda e’lon qilinishi mumkin:
Ma’lumotlarTuri o‘zgaruvchi1, o‘zgaruvchi2,..., o‘zgaruvchaN;
O‘zgaruvchilar vergul bilan ajratiladi. Masalan,
int x, y, z;
//x, y va z ni int o‘zgaruvchisi sifatida e’lon qilish
Eslatma
Odatda o‘zgaruvchilar nomlari kichik harflar bilan yoziladi. Agar o‘zgaruvchi nomi bir nechta so‘zlardan iborat bo‘lsa, ularning barchasini birlashtiring va birinchisidan tashqari har bir so‘zning birinchi harfini bosh harf bilan yozing. Misol: bankFoizStavkasi;
O‘zgaruvchilar yaratganda bitta qatorni o‘zida o‘zgaruvchiga qiymat ham belgilash mumkin. Masalan, quyidagi kodni ko‘rib chiqamiz:
int son = 7;
Xuddi shu o‘zgaruvchini ikkita qatorda ham belgilash mumkin:
int son;
son = 7;
Bir xil turdagi o‘zgaruvchilarni birgalikda e’lon qilish va ishga tushirish uchun stenografiyadan ham foydalanish mumkin.
int x = 3, y = 5;
Har bir o‘zgaruvchining qamrovi bor. O‘zgaruvchining qamrovi dasturning o‘zgaruvchiga murojaat qilishi mumkin bo‘lgan qismidir. O‘zgaruvchining qamrovini belgilaydigan qoidalar asta-sekin kitobda keyinroq kiritiladi. Hozircha oʻzgaruvchidan foydalanishdan oldin uni eʼlon qilish va ishga tushirish kerakligini bilish yetarli.
C++ dasturlash tilidagi ma’lumotlar turiga misollar
int (butun son) ma’lumotlar turi
int kalit so‘zi butun sonlarni belgilash uchun ishlatiladi. Uning hajmi odatda 4 baytni tashkil qiladi. Ya’ni -2147483648 dan 2147483647 gacha bo‘lgan qiymatlarni saqlashi mumkin.
Masalan,
int manfiyson = -109890;
int musbatson = 1234567;
Konstanta o‘zgaruvchilar yaratish
O‘zgaruvchining qiymati dasturni bajarish jarayonida o‘zgarishi mumkin. Lekin ba’zi qiymatlar o‘zgarmas hisoblanadi. Masalan PI qiymati har doim 3.14159 bo‘ladi va uning qiymati o‘zgarmaydi. Bunday turdagi o‘zgaruvchilar yaratish uchun C++ dasturlash tilida konstantalardan foydalaniladi. Konstanta o‘zgaruvchilar yaratish uchun const kalit so‘zidan foydalaniladi:
const ma’lumotlarTuri KONSTANTANOMI = qiymati;
Konstanta bir xil bayonotda e’lon qilinishi va ishga tushirilishi kerak. const so‘zi konstantani e’lon qilish uchun C++ kalit so‘zi hisoblanadi. Masalan, siz PI ni konstanta deb e’lon qilishingiz doira yuzini hisoblash dasturini qayta yozishingiz mumkin.
1 #include
2 using namespace std;
3
4 int main()
5{
6 const double PI = 3.14159;
7 double radius;
8 cout<<"Radius qiymatini kiriting:";
9 cin>>radius;
10
11 // doira yuzi hisoblang
12 yuzi = radius * radius * PI;
13
14 // Natijani chop eting.
15 cout << "Doira yuzi: " << yuzi << endl;
16
17 return 0;
18 }
Natija:
Radius qiymatini kiriting: 2.5
Doira yuzi: 19.6349
Eslatma
Konstantalardan foydalanishning uchta foydasi bor:
bir xil qiymatni qayta-qayta kiritishingiz shart emas
agar siz doimiy qiymatni o‘zgartirishingiz kerak bo‘lsa (3,14 dan 3,14159 gacha PI uchun), uni faqat manba kodidagi bitta joyda o‘zgartirishingiz kifoya;
tavsiflovchi konstatntalar dasturni o‘qishni osonlashtiradi
Belgilar ma’lumotlar turi va operatsiyalari
Belgilar ma’lumotlari turi bitta belgini ifodalaydi. Raqamli qiymatlarni qayta ishlashdan tashqari siz C++ dasturlash tilida belgilarni qayta ishlashingiz mumkin. Belgilar ma’lumot turi, char, bitta belgini ifodalash uchun ishlatiladi. Belgining qiymati birtirnoq ‘’ ichiga olinadi.
Quyidagi kodni ko‘rib chiqaylik:
char harf = 'A';
char nomer = '4';
Birinchi bayonot harf o‘zgaruvchisi qiymatiga A belgisini beradi. Ikkinchi bayonot nomer o‘zgaruvchisiga 4 raqami belgisini beradi.
Belgilar qiymati - bu birtirnoq (' ') ichiga olingan bitta belgi hisoblanadi.
Klaviaturadan belgilarni o‘qish
cout << "Belgi qiymatini kiriting: ";
char ch;
cin >> ch; // qiymatni kiriting
cout << "kiritilgan belgi: " << ch << endl;
Belgilar funksiyalari
C++ dasturlash tilida belgilar bilan ishlash funksiyalari mavjud. C++ quyidagi jadvalda ko‘rsatilganidek, belgini sinab ko‘rish va sarlavha faylidagi belgini o‘zgartirish uchun bir nechta funksiyalarni taqdim etadi. Sinov funksiyalari bitta belgini sinab ko‘radi va true yoki false qiymatlarini qaytaradi. E’tibor bering, ular aslida int qiymatini qaytaradi. 0 (nol)ga teng bo‘lmagan butun son true, 0 (nol)ga teng bo‘lsa esa false qiymatiga to‘g‘ri keladi.
C++ shuningdek, holatlarni konvertatsiya qilish uchun ikkita funksiyani taqdim etadi.
|
| |
