Savol va topshiriqlar: 1. Arxaizmlar sirasiga qanday leksik birliklar kiradi?
2. Nima uchun hozirgi o‘zbek tilida ilmiy kommunizm, demokratik
sentralizm singari terminlar qo‘llanmaydi?
3. Mustaqillik davrida qanday arxaizmlar qayta qo‘llanishga kiritildi?
4. Kalkalashning til lug‘at boyligining kengayishidagi o‘rniga baho
bering.
5. Qanday terminlarni kalkalashga hojat yo‘q?
6. Ruscha motivlangan terminlarning o‘zbek tiliga o‘zlashishi
xususida bahs yuriting.
7. Ruscha murakkab qo‘shma terminlarning o‘zbek tiliga o‘zlashishi
jarayonida yuz beruvchi hodisalarni belgilang.
8. Internet sohasida qo‘llanayotgan termin-birikmalarga faktik
misollar keltiring.
9. O‘zbek tilida qo‘llanayotgan ruscha-baynalmilal prefiksoid-xalqaro
terminelementli terminlar to‘g‘risida fikr yuriting.
10. Xalqaro prepozitiv terminelementlar ishtirok etgan terminlarga
manbalardan misollar keltiring.
11.Quyidagi matnda qo‘llangan sinonim va antonim terminlarni
aniqlang, ularni izohlang:Sotuvči va xaridor o‘rtasida alohida kelishuv yoki
sotish shartnomasiga asosan sotuvchi tomonidan xaridorga beriladigan
yengillik; odatdagi to‘lanadigan maoshga qo‘shimcha mukofot, narxning
108
o‘sishi munosabati bilan asosiy ish haqiga qo‘shilgan qo‘shimcha haq bonus
deb ataladi.
Test: 1.O‘zlashmalar qanday terminlar tarkibida mavjud bo‘ladi?
A. motivlangan
V. motivlanmagan
S. sharxlangan
D. izohlangan
2. Kalkalash qanday turlar orqali reallashadi?
A. struktur, semantik
V. struktur, geneologik
S. struktur, diaxronik
D. struktur, sinxronik
3. liftchi, bashnyachi, importchi terminlarida qo‘llangan –chi affiksi
rus tilidagi qaysi suffiks o‘rnida kelgan?
A. -ist
V. -nik
S. -yor
D. –tor
4. Rus tilida –fikatsiya suffiksi qaysi so‘z turkumidan ismlar yasaydi?
A. ot
V. sifat
S. ravish
D. fe’l
5. Ruscha-baynalmilal terminlarning o‘zbek tiliga o‘zlashishi nechta
usul bilan amalga oshadi?
A.ikki
V. uch
S. to‘rt
D. besh
6. Ruscha-baynalmilal qo‘shma terminning ikkinchi komponenti
o‘zbekcha mutanosibi bilan aynan almashtirilgan qatorni aniqlang.
A. elektrsim
V. samolyotsoz
S. elektrhisoblagich
D. mashinashunos
7. Ruscha-baynalmilal terminning har ikki komponenti o‘zbek tilida
tarjima qilingan qatorni belgilang.
A. DNS-serveri
V. havotozalagich
S. avtoyo‘l
D. telemarkaz
8. Ruscha-baynalmilal elementlarni o‘zbek tiliga tarjima qilishning
nechta turini bilasiz?
109
A. ikki
V. uch
S. to‘rt
D. besh
9. arxi- prepozitiv terminelement qanday ma’noni ifodalaydi?
A. belgining meyordan kamligi
V. belgining meyordaligi
S. belgining me’rdan ortiqligi
D. belgining meyorsizligi
