Turbulent diffuziya. Turbulent tebranish ta’sirida oqimning harakatida bir fazadan ikkinchisiga moddaning tarqalishi turbulent diffuziya deb nomlanadi.
Turbulent diffuziya tezligi oqimning turbulentlik darajasiga, jarayonning gidrodinamik rejimiga bog’liqdir. Istalgan fazada turbulent diffuziya yo’li bilan tarqalgan moddaning miqdori ushbu tenglamadan topiladi:
(13)
bu yerda εД – turbulent diffuziya koeffitsienti.
(13) tenglamadan εД – aniqlaymiz:
Turbulent diffuziya koeffitsienti vaqt birligi ichida konsentratsiya gradiyenti birga teng bo’lganda ajratuvchi yuza birligidan turbulent diffuziya yo’li bilan tarqalgan moddaning niqdorini bildiradi. Uning qiymati jarayonning gidronamik rejimiga bog’liq. Bu yerda gidrodinamik rejim deganda oqimning tezligi va turbulentlik masshtabi nazarda tutiladi.
Molekulyar diffuziyaning differensial tenglamasi (Fikning II – qonuni).
Biror fazaning oqimida ajratib olingan elementar parallelepiped uchun tarqaluvchi moddaning moddiy balansi ko’rib chiqiladi va undan konvektiv diffuziya yoki massa berish jarayonining tenglamasini keltirib chiqarish mumkin (8.3-rasm).
E lementar kichik parallelepiped orqali molekulyar diffuziya yo’li bilan modda tarqalayotgan bo’lsin.
Agar, dydz, dxdy va dxdz tomonlari orqali Mx, Mz va My miqdorda moddalar o’tayotgan bo’lsa, qarama – qarshi tomonlardan esa Mx+dx, Mz+dz va My+dy miqdorda moddalar chiqadi. Ya’ni, parallelepipedning elementar haj-mi dM=(Mx–Mx+dx)+(My – My+dy)+Mx+dx miqdorda tarqalgan modda yutib oladi. Bunda, moddaning konsentratsiyasi miqdorga ortadi. Fikning 1 – qonuniga binoan:
demak:
Xuddi shunday qilib parallelepipedning qolgan tomonlari uchun ham o’tgan moddalar farqini aniqlab olamiz.
Parallelepiped bilan yutilgan umumiy modda miqdori:
(14)
Ushbu modda miqdorini parallelepiped hajmini tarqalayotgan modda konsentratsiyasining vaqt ichida o’zgarishiga ko’paytirib ham topsa bo’ladi:
(15)
(14) va (15) larni tenglashtirib, ushbu ko’rinishdagi molekulyar diffuziyaning differensial tenglamasini olamiz:
(16)
(16) tenglama Fikning 2 – qonuni deb yuritiladi. - fazoda olingan istalgan nuqtadagi konsentratsiyaning vaqt bo’yicha o’zgarish tezligini xarakterlaydi.
|
