|
Auditorlik hisoboti va uni tuzish tartibi
|
| bet | 161/211 | | Sana | 18.05.2024 | | Hajmi | 13,28 Mb. | | #242509 |
Bog'liq Amaliy auditAuditorlik hisoboti va uni tuzish tartibi
Auditning maqsad va vazifalaridan kelib chiqib, umumlashtirilgan va baholangan tekshiruv natijalarini kamida ikkita hujjat bilan rasmiylashtirish maqsadga muvofiqdir:
Audit haqida shartnoma ko`zda tutilgan davr ichidagi korxonaning moliya- xojalik faoliyatini auditorlik tekshiruvidan o`tkazish to`g`risida hisobot.
Moliyaviy hisobot bo`yicha auditorlik xulosasi.
O`zbekiston Respublikasining «Auditorlik faoliyati to`g`risida»gi qonunning 18-moddasiga muvofiq: «Auditorlik hisoboti auditorlik tekshiruvining borishi, buxgalteriya hisobini yuritishning belgilangan tartibidan aniqlanagan chetga chiqishlar, moliyaviy hisobotdagi qoidabuzarliklar to`g`risidagi mufassal ma`lumotlardan, shuningdek auditorlik tekshiruvi o`tkazish natijasida olingan boshqa axborotdan iborat bo`lgan va xojalik yurituvchi subekt rahbariga, mulkdorga qatnashchilarining umumiy yig`ilishiga yo`llangan hujjat».
70-sonli «Auditorlik hisoboti va moliyaviy hisobot to`g`risida»gi auditorlik xulosasi nomli AFMS ga muvofiq auditorlik xulosasi tarkibi quyidagicha:
nomi;
adresat nomi;
v) kirish qismi;
g) tahlil qismi;
d) yakuniy qism.
Auditorlik hisoboti moliyaviy hisobotni auditorlik tekshiruvidan o`tkazgan auditor tomonidan betma-bet imzolanishi lozim. Auditorlik hisoboti auditorlik tekshiruvining buyurtmachisiga buyurtmachining barcha zarur rekvizitlari ko`rsatilgan holda jo`natiladi.
Auditorlik hisobotining kirish qismida auditorlik tashkilotining rekvizitlari, shu jumladan auditorlik faoliyatini amalga oshirish uchun berilgan litsenziyaning raqami va sanasi, auditorlik va auditorlar tekshiruvidan qatnashgan boshqa shaxslar haqida ma`lumotlar hamda auditorlik tekshiruvini o`tkazish uchun asos va xojalik yurituvchi subekt faoliyatining umumiy tavsifi ko`rsatiladi.
Auditorlik hisobotining tahliliy qismi auditorlik faoliyati milliy standartiga tayanadi va quyidagilarni o`z ichiga oladi:
xojalik yurituvchi subektda ichki nazoratning ahvolini tekshirish natijalari (batafsil bayoni);
buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotning ahvolini tekshirish natijalari;
moliya-xojalik faoliyatini amalga oshirish mobaynida qonunchilikka rioya qilinishini tekshirish natijalari;
soliqlar va boshqa majburiy to`lovlarni hisoblash hamda to`lashning to`g`riligini tekshirish natijalari;
aktivlar (mablag`lar) saqlanishini tekshirish natijalari.
Korxonadagi ichki nazoratning ahvolini tekshirish natijalari to`g`risidagi axborotlar quyidagilarni o`z ichiga oladi:
ichki nazorat tizimi xojalik yurituvchi subyekt faoliyati tavsifi va miqyoslariga mos kelishini umumiy baholash;
auditorlik tekshiruvi mobaynida aniqlangan, ichki nazorat tizimining xojalik yurituvchi subyekt faoliyati tavsifi va miqyoslariga katta mos kelmaslik holatlarini bayon qilish.
Xojalik yurituvchi subyekt buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotining ahvolini tekshirish natijalari to`g`risidagi axborotlar quyidagilarni o`z ichiga olishi lozim:
buxgalteriya hisobini yuritish va moliyaviy hisobotni tayyorlash tartibini auditorlik tekshiruvidan o`tkazish jarayonida aniqlangan katta qoidabuzarlik holatlarini bayon qilish.
Xojalik yurituvchi subyekt tomonidan moliya-xojalik faoliyatini amalga oshirish mobaynida qonunchilikka rioya qilinishini tekshirish natijalari to`g`risidagi axborotlar quyidagilarni o`z ichiga olishi lozim:
xojalik yurituvchi subyekt tomonidan sodir etilgan moliya-xojalik muomalalarining qonunchilikka mos kelishini baholash;
xojalik yurituvchi subyekt tomonidan amalga oshirilgan moliya-xojalik muomalalarini auditorlik tekshiruvidan o`tkazish jarayonida aniqlangan katta nomuvofiqliklarni bayon qilish.
Soliqlar va boshqa majburiy to`lovlarni hisoblash hamda to`lashning to`g`riligini tekshirish natijalari to`g`risidagi axborotlar quyidagilarni o`z ichiga olishi lozim:
soliqlar va boshqa majburiy to`lovlar bo`yicha tuzilgan va tegishli organlarga taqdim qilingan hisob-kitoblarning to`g`riligini baholash;
soliqlar va boshqa majburiy to`lovlarni hisoblashning belgilangan tartibini buzish faktlarini, soliqqa tortiladigan bazani aniqlashdagi xatolarni bayon qilish.
Aktivlar saqlanishini tekshirish natijalari ularni inventarizasiya qilishga asoslanishi va ularning haqiqatda mavjudligi hamda butligi to`g`risidagi axborotlarni o`z ichiga olishi lozim.
Auditorlik hisobotining yakuniy qismida aniqlangan xato-kamchiliklar va qoidabuzarliklarni bartaraf qilish bo`yicha auditorlik tashkilotining tavsiyalari, hamda xojalik yurituvchi subyektning moliya-xojalik faoliyati samaradorligini oshirish bo`yicha maslahatlar va takliflari aks ettiriladi.
70-sonli AFMS ga muvofiq, «Auditorlik tashkiloti tuzilgan auditorlik hisoboti uchun qonunchilikka muvofiq javobgar hisoblanadi. Shuningdek, auditorlik hisobotidagi axborotlar mahfiy hisoblanadi va uni oshkor etish mumkin emas. Ushbu axborotlarga aloqador shaxslar axborotlarni oshkor qilganligi uchun qonunchilikka muvofiq javobgarlikka tortiladi»1.
Auditorlik tekshiruvining natijalari asosida tuzilgan hisobotda korxona moliya-xojalik faoliyati va uning natijalarining umumiy ahvoli, shuningdek, buxgalteriya hisobini yuritish va hisobot tuzish holati, tahlil ishlarining darajasi
1 70-sonli «Moliyaviy hisobot to’g’risida auditorlik hisoboti va auditorlik xulosasi» O’zbekiston Respublikasi Auditorlik faoliyati milliy standarti (AFMS). 2001 yil 14 fevralda 20-soni bilan O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlangan va 2001 yil 10 martda 1016-son bilan Adliya vazirligi tomonidan ro’yxatga olingan.
hamda korxonadagi hisob-tahlil xodimlarining tavsifi aks ettiriladi. Auditorlik hisoboti ma'lumotlari korxona bozor sharoitlariga qanday moslashayotganligi va muvaffaqiyatli rivojlanishi hamda foydasini ko`paytira olishga qodirligini yoki aksinchaligini bildirishi lozim. Albatta, tekshirilayotgan korxonadagi ahvol bezab ko`rsatilmasdan, auditorga taqdim qilingan axborot haqiqiy bo`lgandagina ehtiroslarga berilmagan va real auditorlik hisoboti hamda xulosa shakllanadi. Aks holda, auditorlik tekshiruvi befoyda va uni o`tkazish uchun sarflangan mablag` esa zoe ketadi.
Auditor hisobotda keltirilgan kamchiliklar bo`yicha ularni bartaraf qilishga qaratilgan o`z takliflarini ham ko`rsatib o`tishi lozim. Lekin tekshirilayotgan korxona xodimlariga «yaxshilik» qilish maqsadida auditor shaxsan o`zi dastlabki hujjatlar, hisob registrlari va buxgalteriya hisobotlaridagi xatolarni to`g`rilashi mutlaqo mumkin emas.
Shu bilan birga auditorlarga u yoki bu noxush faktlarni boshqacha qilib yoritishga yoki tekshiruvchilar uchun qulay xulosa tuzib berishga majburlash maqsadida ruhiy, jismoniy yoki boshqacha taz'yiqlar o`tkazgan hollarda ular qat'iylik va prinsipiallik bilan ish tutishlari lozim.
Auditor aniqlangan xato yoki kamchiliklar to`g`risida korxona rahbariyatiga bildiradi va ularni tuzatish bo`yicha aniq tavsiyalar beradi.
Agar buxgalteriya (moliyaviy) hisobni yuritish, tegishli hisobotlarni tuzish va O`zbekiston Respublikasi qonunchiligiga rioya qilish bo`yicha ko`rsatilgan kamchiliklar audit o`tkazish mobaynida buyurtmachi korxona tomonidan tuzatilmasa, moliyaviy hisobotning ishonchliligini tasdiqlash mumkin emasligi to`g`risida auditorlik tekshiruvining xulosasida yoziladi.
|
| |
