184
Nominal quvvat tansformatorning isishi bilan belgilanadi.
Moy haroratni o‗lchash asosan, moyni yuqori sathi harorati
hisoblanadi, chunki yuqori sathi nisbatan yuqori haroratli.
Tansformatorlar moyining harorati quyidagidan oshmasligi kerak:
a)
95°C erkin sovitiladigan tansformatorda (M) yoki purkab
sovitiladiganlarida (D);
b)
75°C tansformatorlarni majburiy aylantirib moy va havoda
sovutish (DS);
v)
70°C suv va moyni majburiy aylantirib sovutish tansformatorlari
(S) moyni majburiy aylantirib sovitgichli.
Ko‗rsatilgan haroratdan yuqori bo‗lsa, bu tansformatorda nosozlik
borligini ko‗rsatadi, bu aniqlanishi va bartaraf qilinishi zarur.
Bu holatda faqat tansformatorlarda aktiv quvvat yo‗qolishi emas,
balki butun elektr ta‘minoti tizimidagi barcha ta‘minot
zanjiri
elektrstansiya
generatorlaridan
keyin
ko‗rib
chiqilayotgan
tansformatorlarning reaktiv quvvat iste‘moli kiradi. Bo‗lar keltirgan
yo‗qolishlar deyiladi. Tansformatorlardagi yo‗qolishlar farqli ravishda
quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:
∆P
t
=∆P
s
+K
2
yu
∆P
q
va quyidagi ifoda orqali hisoblanadi
∆Pt/=∆Ps/+K
2
yu
∆Pq/,
bunda ∆Ps/=∆Ps+K
y.o‗
∆Qs keltirilgan tansformatordagi salt ishlash
holatidagi quvvat yo‗qolishi tansformatordagi aktiv quvvat yo‗qolishini
hisobga oluvchi va elektr ta‘minot tizimidagi barcha elementlarda
tansformatorlar iste‘mol qilayotgan reaktiv quvvatga bog‗liq;
∆Pk/=∆Pk+K
y.o‗
∆Pq – keltirilgan QT dagi quvvat yo‗qolishi,
∆P - salt ishlashdagi quvvat yo‗qolishi (hisob-kitobda
ularni
tansformatorlar po‗latidagi yo‗qolishga taxminan teng deb hisoblanadi);
∆P
k
-
qt
dagi
quvvat
yo‗qolishi
(tansformatorlardagi
mis
chulg‗amlardagi yo‗qolish);
K
y.o‗
- yo‗qolishni o‗lchash koeffisienti;
K
yu
=S
n,t
/S
n
-yuklanish koeffisienti;
S
nt
-real yoki hisoblangan tansformator yuklamasi;
S
n
-tansformatorning nominal yuklamasi.
100
%
0
s
i
I
S
Q
- tansformatorning salt ishlash holatidagi reaktiv quvvati;
100
%
q
i
q
U
S
Q
- tansformatorning pasportida ko‗rsatilgan nominal
yuklanishdagi iste‘mol qilinadigan reaktiv quvvat;
I
s
- tansformatorning salt toki, %;
186
bilan yig‗ish qulay, qo‗shimcha ulangan tansformatorni
formula orqali
yoki
bunda indeks
∑, b ning guruhdagi n tansformatorlardan tashkil
topganlarga munosabatini bildiradi, indeks ∑+1- guruhga , (n+1)
dan
tashkil topgan tansformatorlar. Indeks (n+1) faqat ko‗rsatkich miqdori
nisbatini (n+1) taligini bildiradi. Ya‘ni qo‗shimcha qo‗shilgan
tansformatorlarga b∑+1-b∑ - ayrmasini ko‗rsatish zarur, doimo manfiy
bo‗lsa, ∆P
f
ga oid, musbat yoki manfiy qiymat qabul qilishi mumkin.
Ikkinchi holatda qo‗shimcha tansformator ulanishi maqsadga muvofiq
bo‗ladi.
Tansformatorlar moyini ishlatish. Tansformatorlar moyi uchta asosiy
vazifani bajaradi:
-
aktiv qismlar bo‗laklarni kuchlanish ostida izolyatsiyalaydi;
-
ish davrida aktiv qism bo‗laklarini qizishdan sovutadi;
-
qattiq izolyatsiyali chulg‗amlarni namlanishdan saqlaydi.
Moyning ishlatilishi xususiyati va sifati
kimyoviy tuzilishidan
aniqlanadi. Y
A
ngi keltirilgan moy ishlab chiqargan korxona sertifikatga
ega bo‗lishi kerak, standartga mosligi haqidagi tasdiqlangan yozuvi
tansformator pasportida.
Tansformatorni har bir tekshirilishida moyning yuqori sathi harorati
termometrda yoki termosignalizatorda nazorat qilinadi. Bu harorat 95 °C
dan oshmasligi kerak. Boshqa hollarda tansformator yuklamasi
kamaytirilishi kerak.
Moy holatini sinash natijalari orqali baholanadi, bular sig‗imiga
qarab uch turga bo‗linadi:
1)
elektr mustahkamlikka sinash. Bunda moyni teshilish kuchlanishi
U
pr
aniqlanadi, mexanik qo‗shilmalar borligi va namligi aniqlanadi;
2)
moy qisqa taxlili. Bu yerda p1 ga qo‗shimcha
moy chaqnashi va
kislotali soni aniqlanadi;
3)
moyning to‗la taxlili. Bu yerda p2 ga qo‗shimcha namligining
soni borligi aniqlanadi va mexanik qo‗shimchalar, dielektrik tgφ burchak
yo‗qolishi, suvda еriydigan kislotaga egaligi va ishqor kislotaga qarshi
kiritmalarga egaligi, quyuqlashish harorati,
gaz mavujudligi va boshqa
ko‗rsatkichlari tgδ dielektrik yo‗qolish ko‗rsatkichi moy eskirganini va
iflosligini bildiradi.
