19.1.2- rasm.Podstansiyani o‗ta ko‗chlanishdan himoyalash sxemasi: а) - podstansiya bevosita HLga ulangan; b) - podstansiya HLga kabel kiritish blan ulangan. Birinchi holatda liniyaga ikki komplekt Naychali razryaniklar F1va
F2, bo‗lganida ventilli razryadniklar o‗rnatilishi tavsiya qilinadi.
§19.2 Razryadniklarni nazorat qilish. Oʻta kuchlanishdan cheklagich apparatlar. Nochiziqli o‗ta kuchlanishdan cheklagich apparatlar. TQ
qurilmalarni va HL chiqishlarida har bir chaqnashlarda rele himoyalari
ishlashiga
olib
kelganida,
nazorat
qilishlarida,
nochizikli
o‗ta
kuchlaniinclan chegaragichlar (O‗KCH) (ОПН) va vettilli razryadnikni
(PB) qarabchiqish o‗tkaziladi. O‗KCH va РВ larni nazorat qilishda asosiy
e‗tiborni farforli pokrishkalarining (qobiq)konstruksiyasi zich berkligiga
qaratiladi, chunki namlik apparat ichiga o‗tishi, o‗ning ishonchli ishlashini
keskin pasaytirib yuboradi. Apparatning zich berklikligi bo‗zilganlik
belgilari farforli qobiqda yoriqlar va kemtiklar borligi, farforli qobiqlardagi
armirovka va gardishlar oralig‗idagi choklarining shikastlanishi, va yana
ko‗p
elementli
apparatlar
va
gardishlar
orasidagi
zichlikning
kuchsizlanganligi. Ko‗rsatilgan jarohatlar borligi aniqlanganida apparat
ta‘mirlashga chiqariladi. Polimerli qobiqli apparatlar konstruksiyasi zich
berklikni yaxshi saqlaydi va ishlatishda ishonchliroq hisoblanadi.
213
Nochiziqli o‗ta kuchlanishdan cheklagich apparatlar ishlashini nazorat qilish Vettilli razryadnik (BP) va nochiziqli o‗ta kuchlaniinclan
chegaragichlarni
(O‗KCH)
taqsimot
qurilmalarini
va
ishlovchi
qurilmalarni aylanib nazorat qilishda va yashin chaqnashlarida HL
chiqishilarida rele himoyalari ishlab uchishlar bo‗lganda navbatdan
tashqari tekshiriladi va bu nazoratda farforli qoplagichlari borligiga asosiy
diqqatni qaratish kerak, konstruksiyasi zich berkligi buzilishi, bo‗lar ichiga
namlik o‗tishi apparatni birdan ishonchli ishlashini pasaytiradi.
Apparatning zich berkligi bo‗zilgani farforli qoplamada yoriq kemtiklar
borligidan dalolat beradi armaturaning shikastlanishi, gardish qoplama
choklari qopqog‗i yana ko‗p elementli apparatlar nuqsonlari ko‗p bo‗lsa
apparat ta‘mirga chiqariladi. Polimerli qoplamali apparatlar konstruksiyasi
berk zichlikni yaxshi saqlaydi va ishlatishda yuqori ishonchli deb
hisoblanadi. BP va O‗KCH izolyatsiyasi sizilishdan ogoh bo‗lish uchun
farforli va polimerli qoplamalar yuzlari tozaligi kuzatilishi kerak. Chunki
sezilarli ifloslik qoplama yuzasi bo‗yicha kuchlanish taqsimlanishini
bo‗zadi va qurilma nominal kuchlanish ostida bo‗lganida ham tokning
o‗tkinchi imkoniyatini oshiradi. Har mavsumiy davrda yashin chaqnashlari
boshlanishidan oldin o‗ta kuchlanishga oid TQ qurilmalari himoyasi
holatini tekshirish o‗tkaziladi. Iste‘molchilarda yashindan uchish va
qurilmalar jarohatlanish holatlari qayd qilib borilishi kerak. Qayd qilingan
ma‘lumotlar ko‗rsatkichlariga qarab himoya ishonchligi baholanadi. Zarur
bo‗lganda o‗ning ishonchliligini oshirish bo‗yicha tashkiliy tadbir ishlab
chiqiladi. BP va O‗KCH barcha kuchlanish sinflarida doimo ulangan
bo‗lishi kerak. TQ larda VR lar qish mavsumida o‗chirilishi mumkin. Agar
faqat yashin chaqnashi o‗ta kuchlanishdan himoyalash uchun o‗rnatilgan
bo‗lsa, vakuumli uzgichli qurilmalarda odatdagidek qurilmalarni
himoyalash tashkiliy ishlari ko‗zda tutilgan bo‗lishi kerak. Yuqori
kuchlanishli yuritmalar, kondensator batareyalar qurilmalari kommutatsion
o‗ta kuchlanishdan himoyalanadi.
BP va O‗KCH ishlash quyidagilarni o‗z ichiga oladi:
-
BP va O‗KCH izolyatsiya qarshiligini o‗lchash;
-
BP va O‗KCH tok o‗tkazuvchanligini o‗lchash.
Apparatlarning
izolyatsiya
qarshiligini
o‗lchash lagometrda
bajariladi va ichki namligini aniqlash imkonini beradi. Zanjir uzikligini
sho‗ntlardagi rezistorlar va boshqa hamma nuqsonlarini ochib tashlaydi.
Tok o‗tkazuvchanligini o‗lchash va BP va O‗KCH ichki detallari
namlanganligini ochib beradi. Rezistorlarning nozik tabiati, ya‘ni ularning
berk zanjirli bo‗lganda yomonlashishini ko‗rsatadi. O‗tkazuvchanlikni
214
o‗lchash kilovoltmetr- milliampyerda BP va O‗KCH larni sinash
qurilmasida to‗g‗rilangan. Kuchlanish o‗rnatilgan holda sinaladi. BP va
O‗KCH o‗tkinchi kuchlanishini o‗lchash uchqunli oraliqlar holatini va
himoya tabiatini razryadnik talab normalariga (binoan) mos ravishda
aniqlash maqsadida bajariladi.
