|
(10) bo‘ladi, bu erda – kuzatilayotgan to‘lqin uzunligi, – apertura (antenna) diametri
|
| bet | 9/10 | | Sana | 07.12.2022 | | Hajmi | 8.4 Mb. | | #33627 |
Bog'liq 11-Astrofizik instrumentlar. Teleskoplar hisobotlar, dilshod, 336 (10) bo‘ladi, bu erda – kuzatilayotgan to‘lqin uzunligi, – apertura (antenna) diametri.
Radioteleskopning ajrata olish qobiloyati
Radioteleskopning ajrata olish qobiliyati optik teleskopnikidan ancha past. Hozirgi kunda eng yirik radioteleskoplarning ajrata olishi 5 yoy sekundigacha yetishi mumkin, u ham faqatgina o‘ta yuqori chastotalarda. Radioteleskoplarning ajrata olish qobiliyatini oshirish maqsadida ularning o‘lchamlarini kattalashtirish foyda bermaydi, chunki zamonaviy teleskoplarda bu kattalik o‘zining nazariy qiymatiga yetib borgan. Shunday bo‘lsa ham, radioteleskoplar va interferometrlarni birgalikda ishlatgan holda, optik teleskoplarnikidan ham yuqori ajrata olish qiymatlariga erishish mumkin. Radioteleskopning ajrata olish qobiliyati optik teleskopnikidan ancha past. Hozirgi kunda eng yirik radioteleskoplarning ajrata olishi 5 yoy sekundigacha yetishi mumkin, u ham faqatgina o‘ta yuqori chastotalarda. Radioteleskoplarning ajrata olish qobiliyatini oshirish maqsadida ularning o‘lchamlarini kattalashtirish foyda bermaydi, chunki zamonaviy teleskoplarda bu kattalik o‘zining nazariy qiymatiga yetib borgan. Shunday bo‘lsa ham, radioteleskoplar va interferometrlarni birgalikda ishlatgan holda, optik teleskoplarnikidan ham yuqori ajrata olish qiymatlariga erishish mumkin. Interferometr Radiodiapazonda interferemetrlar judaham qulay va foydali bo‘lib, kelayotgan signalni kuchaytirib beradi. Interferometrni yasash uchun kamida ikkita bir-biriga ulangan antennalar talab etiladi. Antennalar orasidagi masofa baza chizig‘i deb ataladi. Baza chizig‘i kuzatilayotgan yo‘nalashga perpendikulyar deb faraz qilamiz. Nurlanish ikkita antennaga ham bir hil fazada tushadi va ularning birlashgan signali maksimumni ko‘rsatadi. Biroq, Yerning o‘z o‘qi atrofida aylanishi tufayli baza chizig‘ining yo‘nalishi o‘zgaradi va natijada ikkita signal o‘rtasida fazalar farqi paydo bo‘ladi. Natijasida sinusoidal ko‘rinishidagi interferension tasvir paydo bo‘ladi, va yerda fazalar farqi 1800ga teng bo‘lganda minimumlar paydo bo‘ladi. Cho‘qqilar orasidagi masofa quyidagicha beriladi:
|
| |
