|
Yadroning boglanish energiyasi. SolishtirmaBog'liq Atom va yadro fizikasi MM Avtomobillar konstruksiyasi 2-qism hisobot, Tabiatshunoslik va uni o`qitish metodikasi .D.Sharipova.2018., 25013, list, Kiberxavfsizlik amaliy №4, elektronika (l)№3, elektronika (l)№5, timsollarni tanib olish 1-deadline, 2 5204098764599461520, MELIORATSIYA MODULIDAN NAZORAT SAVOLLARI, Betlik o`m, ishchi so`zlari, Maktabgacha yosh davrida psixik rivojlanish xususiyatlari-fayllar.org, amalyot hujjatlari4. Yadroning boglanish energiyasi. Solishtirma
boglanish energiyasi. Massa defekti
Nuklonning yadrodagi boglanish energiyasi deb, yadrodan nuklonni uzib olib
cheksizlikka olib borish uchun sarf buladigan ish bilan ulchanadigan fizik kattalikka aytiladi.
Yadroning boglanishini tula energiyasi deb esa yadroni tashkil etuvchi nuklonlarni
parchalash uchun sarf kilingan ish bilan ulchanadigan fizik kattalikka aytiladi. Mass-
spektrometr yordamida yadro massasini aniklashdagi xisoblashlar shuni kursatadiki,
yadroning tinch xolatdagi massasi, shu yadroni tashkil etuvchi nuklonlar tinch xolatdagi
massalari yigindiisdan kichikligini kursatadi. Z-protonlar va A-Z- neytronlardan iborat bulgan
massasi M bulgan yadro uchun massalar farki
m =Zm
p
+(A-Z)m
n
-M
(7)
bu yerda m
p
- va m
n
- tinch xolatdagi proton va neytronning massasi. Demak,
m
massa bilan aniklanuvchi energiya:
2
2
c
M
m
Z
A
Zm
mc
E
n
p
богл
(8)
Yadroning massasi bilan massa soni orasidagi farkka massa defekti deyiladi. U
xarfi
bilan belgilanib,
M
a
-A (9)
orkali aniklaniladi. Massa defektidan foydalangan xolda yadroning boglanish
energiyasini kuyidagicha yozish mumkin.
2
1
c
A
m
m
m
A
Z
A
E
n
n
p
богл
(10)
/A=f - tartib bilan joylashish koeffitsiyenti deyiladi.
U xolda
2
1
c
f
m
m
m
A
Z
A
E
n
n
p
богл
(11)
Massa defekti va tartib bilan joylashishi (upakovka) koeffitsenti xech kanday fizik
ma’noga ega emas, fakatgina xisoblashni osonlashtirish maksadida kiritilgan kattaliklardir.
Solishtirma boglanish energiyasini massa deffekti va tartib bilan joylashish koeffitsiyenti
orkali kuyidagicha yozish mumkin:
2
1
c
A
m
m
m
A
Z
n
n
p
(12)
1-rasm
Yadroning
solishtirma
boglanish
energiyasi
massa
soniga
boglik.
Shu
boglanishni
grafik
ravishda
kuyidagicha
ifodalash
mumkin
(6.1-rasm). Rasmdan kurinadiki, solishtirma boglanish energiyasi yengil yadrolar uchun tez
ortib borsa, urtacha va ogir yadrolar uchun esa uzgarmasdan (kam uzgarib) kolar ekan.
Yadrolarning urtacha solishtirma boglanish energiyasi
= 8 MeV ga teng.
|
| |
