|
Atomning tuzilishi Atom tuzilishi to’g’risida tarixiy ma‘lumotlar
|
| bet | 11/15 | | Sana | 16.12.2023 | | Hajmi | 35,85 Kb. | | #120976 |
Bog'liq Atomning tuzilishi-fayllar.org 119 23.03.2023 (1), Mustaqil ish mavzular, Mavzu Kimyo fanini rivojlantirishda o’z xissalarini qo’shgan O’-fayllar.org, O‘zbekiston RespublikasiMasalan, natriy atom yadrosining musbat zaryadi 11 ga teng, demak unda 11 ta prton bor. Elementning tartib raqami atomning yadro zaryadiga teng. Demak neytronlar soni N massalar soni A bilan tartib raqam Z orasidagi ayirmaga teng: N = A – Z Masalan, Mg atom yadrosining massasi soni 24, tartib raqami 12, demak unda N = A – Z = 24 – 12 = 12 ta neytron bor. Yengil elementlarda massalar soni elementning tartib raqamidan taxminan ikki baravar katta, ya‘ni neytronlar soni protonlar soniga deyarli teng. Tartib raqamining ortib borishi bilan neytronlar soni bilan protonlar soni orasidagi farq ham ortib boradi. Bir xil zaryadli, lekin massalari turlicha bo’lgan atom yadrolarining (ya‘ni izotoplarning) protonlar soni teng bo’ladi. Ular bir – biridan neytronlar soni jihatidan farqlanadi. Masalan, massa soni 35 ga (17Cl35) teng bo’lgan xlor izotopining yadrosida 18 ta neytron massalar soni 37 ga (17Cl37) teng bo’lgan izotopi yadrosida esa 20 ta neytron bor. 1913 yilda Ingliz fizigi Moseley katod naychasida turli xil metallar tomonidan chiqarilgan rentgen nurlarining to'lqin uzunligini o'lchadi va elementning seriya raqamiga rentgen to'lqin uzunligining teskari kvadratini qo'ydi. Ushbu grafik (1-rasm) seriya raqami elementning ba'zi muhim xususiyatlarini aks ettirishini ko'rsatadi. Mosli bu xususiyat atom yadrosining zaryadi ekanligini va bir elementdan ikkinchisiga ketma-ketlik paytida u birdan ko'payishini taklif qildi. U seriya raqamini atom raqami deb atadi – Z. 1913 yilda Ingliz fizigi Moseley katod naychasida turli xil metallar tomonidan chiqarilgan rentgen nurlarining to'lqin uzunligini o'lchadi va elementning seriya raqamiga rentgen to'lqin uzunligining teskari kvadratini qo'ydi. Ushbu grafik (1-rasm) seriya raqami elementning ba'zi muhim xususiyatlarini aks ettirishini ko'rsatadi. Mosli bu xususiyat atom yadrosining zaryadi ekanligini va bir elementdan ikkinchisiga ketma-ketlik paytida u birdan ko'payishini taklif qildi. U seriya raqamini atom raqami deb atadi – Z.
|
| |
