189
Omborxonadagi
havoni
haydovchi
shamollatgichlarni
P1-P8
ishi
sovitgichlarni ishlashi bilan uzviy bog‘liqdir. Omborxonada kerakli
haroratni
yaratish uchun maxsus havoni haydovchi shamollatgichlar P1-P8, havoni
sovitgichlari va havo isitgichlaridan foydalaniladi.
Havoni rostlash 2 rejimda olib boriladi:
1. Sun’iy sovitgichlar qo‘llash bilan.
2.Tashqi havo yordamida, tashqi harorat noldan kam bo‘lganda.
Boshqarish shchitlarida o‘rnatilgan qayta o‘lchagichlar yordamida 2 ta rejim
o‘rnatish mumkin: 1 - Rejim – yoz; 2 - Rejim – qish.
Tashqi harorat nol gradusdan kam bo‘lganida avtomatik boshqarish shkaf
yordamida tashqi havoni yetkazuvchi zaslonka ochiladi yoki yopiladi.
Barcha rejimlarda kelayotgan havoni harorati V12 issiqlik rostlagichi
yordamida boshqariladi. Haroratni masofali boshqarishni logometr yordamida olib
boriladi. Ventilyatorlarni masofali yoki qo‘l bilan boshqarishni ЩUK1 va ЩUK2
boshqarish shkaflari yordamida amalga oshiriladi.
Omborxonadagi havoni isitish uchun saqlash sektsiyalarida isitgichlar
o‘rnatilgan. Isitgichlar tarmoqga qo‘shilishi bilan
solenoidli ventil tarmoqdan
ajraladi yoki tashqi havo o‘tkazgichlardagi zaslonkalar (to‘siqlar) boshqariladi. Har
bir kompressorni tarmoqga ulash uchun o‘zining maxsus rele-datchigi bor.
Bugungi kunda qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini saqlashda “Sreda-1” tipidagi
mikroiqlimni avtomatik boshqarish tizimlari qo‘llanilib kelinmoqda.
“Sreda-1” tipidagi mikroiqlimni avtomatik boshqarish tizimlari 8 ta
sektsiyadan tashkil topgan bo‘lib, ular sabzavot va kartoshka saqlash
omborxonalaridagi haroratni avtomatik nazorat qilish, o‘lchash va rostlash uchun
mo‘ljallangan. Ular aktiv shamollatish va isitishni
boshqarishga hamda sovitish
mashinasini avtomatik va qo‘l rejimida ishlashga imkon yaratadi.
“Sreda-1” tizimi shamol xaydagichdan olinadigan va saqlanadigan
mahsulotga yuboriladigan havo haroratini boshqarishni proportsional avtomatik
ravishda ta’minlaydi. Bu tizim bir xil vaqtda saqlanayotgan mahsulot harorati va
190
yuqori zonada ikki pozitsiyali rostlashda 0,5 dan 10
0
oralig‘idagi haroratni
boshqaradi.
Bir sektsiyadagi isitish-shamollatish qurilmalarining joylashish sxemasi
18.3-rasmda keltirilgan. Omborxonaning xar bir sektsiyasiga ROA markali ikkita
retsirkulyatsion-isitish agregati, so‘ruvchi shamol xaydagich M, ijrochi mexanizmli
(IM) aralashirgichli klapan, YeK klapanni qizdirgich va
bir nechta havo harorati
datchiklari: yuqori zonada VK
v
, kanalda VK
k
va saqlanayotgan mahsulot massasi
harorati datchigi VK
m
o‘rnatilgan.
Mahsulot harorati datchiklari VK
m
saqlanayotgan mahsulotning tepa qismiga
nisbatan 0,5...0,7m chuqurlikda joylashtiriladi. Ikki pozitsiyali rostlagichlar R
m
va
harorat farqi rostlagichlari RR uchun har bir sektsiyada
bir donadan VK
m
harorat
datchiklari hamda Logometr (R) orqali amalga oshiriladigan mahsulot haroratini
nazorat qilish uchun 3...4 dona datchiklar o‘rnatiladi.
VK
n
tashqi muhit haroratini o‘lchovchi harorat datchigi ombor devorlaridan
kamida 0,5m masofada o‘rnatiladi va datchik quyosh nurining to‘g‘ri tushishidan
saqlanishi lozim. Uskunani ishga tushirish va to‘xtatishni rostlagichning signali
bo‘yicha avtomatik ravishda amalga oshiriladi. Qo‘lda boshqarish esa KM1...KM5
magnitli ishga tushirgichlar yordamida bajariladi.
“Sreda-1” tizimining ishlash printsipini 18.4-rasmda ko‘rsatilgan funktsional
sxema bo‘yicha ko‘rib chiqish mumkin.
Haroratni obmorxonaning alohida 8 ta sektsiyalarida belgilangan qiymatidan
og‘ishi 32 ta harorat datchiklari (VK
m
1, VK
v
1, VK
k
1... VK
m
8, VK
v
8, VK
k
8 va
VK
k
1... VK
k
8
datchiklari orqali o‘lchanadi
va BIZ
m
1... BIZ
k
8 va BIZ1... BIZ8
lardan tashkil topgan o‘lchovlar va topshiriqlar beruvchi 32 ta blokda elektr signali
hosil qilinadi. BIZ
m
1...BIZ
k
8 lardan tashkil topgan 24 ta bloklarda hosil bo‘lgan
analogli signal navbatma-navbat DPR ikki pozitsiyali rostlagichning BRD
taqsimlash bloki yordamida RE1 elektronli relesiga va PR proportsional
rostlagichning BRD taqsimlash bloki yordamida BIZ1...BIZ8 lardan tashkil topgan
8 ta blokdan RE2 elektronli relesiga uzatiladi.
191
RE1 va RE2 elektron relelari analogli signalni releli signalga o‘zgartiradi va
uni BR1 va BR2 elektromagnitli relelar blokiga uzatadi. BR1 va BR2 relelar
blokidagi signallar xuddi yuqoridagi tartibda sinxron ravishda BRO, DPR va BRD
PR tarqatish bloklarida kommutatsiyalanadi va BU1...BU8
boshqaruvchi
bloklariga mos ravishda uzatiladi. Belgilanga haroratni saqlab turish maqsadida
oxirgi bloklarda omborxonaning ijrochi mexanizmlarining boshqarish komandasi
hosil qilinadi.
