|
Prinsipial elektr sxema elementlarining harfiy belgilanishi
|
| bet | 6/96 | | Sana | 22.06.2024 | | Hajmi | 10,46 Mb. | | #265084 |
Bog'liq ASLUS javoblarPrinsipial elektr sxema elementlarining harfiy belgilanishi.
Prinsipial elektr sxemalarda umumiy holda quyidagilar ifodalanishi lozim:
Boshqarish, rostlash, o`lchash, signallash, elektr ta’minot, kuch zanjirlari;
Boshqa sxemalarda qo`llaniladigan shu sxemadagi apparatlarning kontaktlari va o`zga sxemalardagi apparatlarning kontaktlari;
Rostlovchı organnıng elektr yurıtmasını boshqarısh prıntsıpıal elektr sxeması.
Sxemaning nomi uning turi va ko‘rinishiga qarab aniqlanadi. Masalan, prinsipial elektr sxemasi, gidravlik prinsipial sxema va boshqalar.
1. Strukturali sxema — buyum qismining asosiy funksiyasini, o‘zaro bog‘lanishi va vazifasini aniqlaydi. Funksional qismlarini to‘g‘ri to ‘rtburchak shakllarda tasvirlash qabul qilingan bo‘lib, ularga sxema elementlarining raqami, belgisi, turi yoziladi. Ba’zi elementlarni shartli grafik belgilarda tasvirlashga yo‘l qo‘yiladi.
2. Funksional sxemada — buyum funksional qismlarining ayrimlari yoki barchasida ro‘y beradigan jarayonlar tasvirlanadi. Buyumning ish jarayonini o‘rganishda va buyumni sozlashda, nazorat qilishda va ta’mirlashda foydalaniladi.
3. Prinsipial sxemada — buyumning tarkibiy elementlari hamda ular orasidagi bog‘lanishlarning barchasi ko‘rsatiladi. Shunga ko‘ra, sxemaning bu turi buyumning ishlash jarayoni to‘g‘risida to‘la ma’lumot beradi.
4. Birlashtirish (montaj) sxemasi — buyum qismlari orasidagi o‘zaro birlashishlar ko‘rsatiladi. Unda shunday birlashishlarni amalga oshirish vositasi bo‘lgan o‘tkazgich, kabel, truboprovod kabilar aks ettiriladi.
5. Ulash sxemasida buyumning tashqi tomoni bilan boshqa buyumga birlashish (ulanish) joyi ko‘rsatiladi.
6. Umumiy sxemada kompleksning tarkibiy qismlari tasvirlanib, foydalanish joyida qanday montaj qilish haqida ma’lumot beradi. Buyum elementlarining o‘zaro joylashishi sxemada taxminan to‘g‘ri tasvirlanadi.
7. Joylashtirish sxemasida buyum tarkibiy qismlarining birbiriga nisbatan qanday joylashtirilganligi ko‘rsatiladi.
8. Birlashtirilgan sxemada biror maqsadni ko‘zlab, ikki-uch xil sxemalar turi birlashtirilib tasvirlanishi mumkin. Masalan, prinsipial va montaj (birlashtirish), biriktirish va ulash sxemalari.
Printsipial elektr sxemelarda ko`p uchraydigan elementlarning shartli harfiy belgilanishi
Bir harfli kodi
|
Elementlar turlarining guruhi
|
Element turiga misol
|
Ikki harfli kodi
|
A
|
Qurilma (umumiy belgilanishi)
|
-
|
-
|
B
|
Noelektrik kattaliklarni elektr yoki aksincha o`zgartkichi
|
Bosim datchigi
|
BP
|
Issiqlik datchigi
|
BK
|
C
|
Kondensatorlar
|
-
|
-
|
F
|
Saqlagichlar, himoya qurilmalari
|
Eruvchan saqlagich
|
FU
|
Tok bo`yicha himoya elementi
|
FA
|
Kuchlanish bo`yicha himoya elementi
|
FV
|
H
|
Signal qurilmalari
|
Tovush signal asbobi
|
HA
|
Chirog`li signal asbobi
|
H
|
K
|
Rele, kontaktorlar, ishga tushirgichlar
|
Tok relesi
|
KA
|
Kuchlanish relesi
|
KV
|
Magnitli ishga tushirgich
|
KM
|
M
|
Dvigateller
|
-
|
-
|
P
|
Asboblar, o`lchash jihozlari
|
Ampermetr
|
PA
|
Ommetr
|
PR
|
Voltmetr
|
PV
|
Vattmetr
|
PW
|
Q
|
Kuch zanjirlarining uzgichlari
|
Avtomatik uzgich
|
QE
|
R
|
Rezistorlar
|
Termorezistor
|
RK
|
S
|
Boshqarish, signallash va o`lchash zanjirlarining komutatsion qurilmalari
|
Uzgich yoki qayta ulagich
Tugmali uzgich
|
SA
|
Avtomatik uzgich
|
SB
|
Turli ta`sirlarda ishlovchi uzgichlar:
Sathdan
Bosimdan
Haroratdan
|
SF
|
X
|
Kontaktli ulanishlar
|
Sirpanuvchi kontakt
|
XA
|
Shitrli
|
XP
|
Uyali
|
XS
|
Prinsipial elektr sxemalarda zanjirlarni tuzish tartiblari.
Prinsipial elektr sxemalarni tuzishda quyidagi mulohaza va talablarga rioya etiladi:
Yaqqollik nuqtai nazaridan sxemalarni yoyilgan shaklda bergan ma’qul, ya’ni barcha elementlar sxemaning ishlash mantiqiga muvofiq joylashtirilishi kerak;
Eyementar zanjirlarni tasvirlash nazorat, signallash, boshqarish va rostlashning ayrim bo‘g‘inlari ketma-ketligiga mos kelishi lozim;
Kontaktlar, ulab-uzuvchi qurilmalar normal holatda, ya’ni zanjirda tok bo‘lmagan holatida ko‘rsatiladi;
Har bir zanjirning o‘ng tomonida qisqacha tushuntirish yozuvi beriladi;
Sxema elementiga berilgan shartli harfiy belgi boshqa sxemalarda qaytarilganda o‘zgarmay qolishi kerak.
Printsipial elektr sxemalarda umumiy holda quyidagilar ifodalanishi lozim:
1. Boshqarish, rostlash, o`lchash, signallash, elektr ta`minot, kuch zanjirlari;
2.Boshqa sxemalarda qo`llaniladigan shu sxemadagi apparatlarning kontaktlari va o`zga sxemalardagi apparatlarning kontaktlari;
3. Qayta ulagich, dasturli qurilmalar, chekka va yo`l uzgichlari kontaktlarining
ulanish diagramma va jadvallari, hamda apparatlarning ishlash tsiklogrammalari;
4.Jihozlarning blokirovkali bog‘lanish sxemalari;
5.Lozim bo`lgan tushuntirishlar va izohlar;
6. Elementlar ro`yhati;
7.Asosiy bayon.
Loyihalanayotgan ob`ektning murakkabligiga qarab turli zanjirlar birgalikda bir chizmada berilishi yoki har bir zanjir uchun alohida sxemalar tuziladi. Masalan: boshqarishning printsipial elektr sxemasi, texnologik signallashning printsipial elektr sxemasi va hokazo.
Universal qayta ulagichning texnik xarakteristikasi:
– ulanadigan zanjirlar;
b) – qayta ulagichning montaj ko`rinishi;
v) – qayta ulash diagrammasi.
Reversıv asınxron elektr dvıgatelnı boshqarıshnıng prıntsıpıal elektr sxeması.
Elektr apparaturalarini konstruksiyasini murakkabligini oshib borishi ularni pechatli paltalari murakkabligini ham oshib borishiga olib keladi. Elementlarni soni va turini ko’pligi, itegral mikrosxemalarni chiqishlarini soni ko’pligi qurilmani elektr sxemasini murakkablashtiradi va elektr o’tkazuvchi va ulovchi elementlarni sonini ham ko’paytirib ulanishni qiynlashtiradi. Ushbu o’tkazuvchilarni trassirovkasi ikki tekislikda murakkab matematik va muhandislik masalalarini keltrib chiqaradi, ularni yechish esa hozirgi texnika rivojlanib borayotgan davrda elektron hisoblash mashinalarisiz bajarib bo’lmaydi.
DC/DC o’zgartirgichni MP-30 modulini yaratishda PCAD 4.5 avtomatlashtirilgan loyihalashtirish tizimidan foydalanildi. PCAD 4.5 avtomatlashtirilgan loyihalashtirish integrallashgan tizim eng ommabopi sanalalib, loyihalashtirishda kompleks maslalarni yechish va pechatli platalarni tayyorlash kabi ishlarni bajarish imkoniyatlarini yaratib beradi. Bundan tashqari ushbu tizim prinsipial elektr sxemalarni yaratish, pechatli platalarni texnologik hujjatlarini tayyorlash, fotokoordinatorlar va sonli dasturlarni boshqaruvchi stanoklar uchun boshqaruv dasturlarini shakllantirish va yaratish kabi funksiyalarni bajaradi.
|
| |
