• zaryadlash toki avtom atik ravishda
kamayib borganligi sa-
babli, uni doim o nazorat qilish va rostlab turish zarurati yo‘q;
• zaryadlash jarayoni oxirida tok qiymati juda kichik b o ‘lgan-
ligidan, elektrolitdan gaz ajralib chiqishi ham sust sodir bo ‘ladi va
bu plastinalarning aktiv massasi ham da panjaralarini yemirilish-
dan saqlaydi;
• zaryadlashga har xil sig‘im ga ega bo‘lgan akkum ulatorlarni
q o ‘yish m um kin, zaryadlash tokining qiymati har bir akkum u-
lato rn in g razryadlanganlik darajasiga ko‘ra avtom atik ravishda
q a ro r to p a d i.
Y uqorida keltirilgan afzalliklariga qaram asdan, akkum ulator
larni zaryadlashning bu usuli — yordam chi usul hisoblanadi.
C hunki uning yordamida akkum ulatorlarni oxirigacha to ‘la zaryad-
lab boMmaydi.
Bundan tashqari, tok qiymatini rostlash imkoniyati
b o ‘lm aganligi uchu n , bu usul bilan plastinalari sulfatlanib qolgan
akkum ulatorlarni tiklab boMmaydi.
Akkumulatorlarni zaryadlashning boshqa usullari. Amaliyotda
akkum ulatorlarni zaryadlashning boshqa, niasalan, baravarlash-
tiruv chi, jadallashtirilgan va im puls usullari ham q o ‘llaniladi.
Baravarlashtiruvchi zaryadlash, asosan, uzoq m uddat davomida
ishlatilgan akkum ulatorlarning alohida bankalarida elektrolit zich-
ligi va razryadlanganlik darajasi har xil b o ‘lib
qolish hollarini
b a rta ra f qilish uchun qoMlaniladi. Bu usulda ham zaryadlash toki
ning qiym ati o ‘zgarmas b o ‘lib, akkum ulator sig‘imining (0,05—
0,1) C 20 qism ini tashkil qilad i. B aravarlashtiruvchi zaryadlash
akkum ulatorning ham m a plastinalaridagi aktiv massani to ‘la tiklash
va u la rd a hosil b o ‘lgan sulfatlanish o ‘choqlarini b artaraf qilish
m aqsadida amalga oshiriladi. Baravarlashtiruvchi zaryadlash hamma
ak k um u lato r bankalaridagi elektrolit zichligi va kuchlanishi 3 soat
m obaynida bir xil o ‘zgarm as qiymatga ega boMguncha davom ettiri-
ladi va odatdagi zaryadlash usullaridan ancha ko'proq vaqt oladi.
Jadallashtirilgan zary a d lash kuchli razryadlangan akkum u-
lato rlar qisqa vaqt ichida ish qobiliyatini tiklashi uchun ishla-
tiladi. Bu usulda tok qiym ati akkum ulator sig‘im ining 0,7C 20 qis
m ini tashkil qilishi m um kin. Zaryadlash toki qanchalik katta bo‘lsa,
zaryadlash vaqti shunchalik kam bo‘ladi. M asalan, zaryad toki
ning qiym ati 0,7C 2Ü b o ‘lganda — 30 minut, 0,5C 2Ü boMganda —
45 m in u t, 0,3C 20 boMganda — 90 minut.
Jadallashtirilgan zaryad
davom ida doim o elektrolit haroratini nazorat qilib turish zarur va
u 45°C ga yetganda, zaryadlashni darhol to ‘xtatish kerak.
A kkum ulatorlarni
Impuls usulida zaryad qilish uchun oxirgi
yillarda ishlab chiqarilgan 3Y-7 belgili tu rd a g i m oslam a ishlati-
ladi. Impuls usulida akkum ulatorlar quyidagi tartibda zaryadla-
nadi: 300 sekund davom ida batareya n o m in a l tok bilan zaryad-
lanadi, so‘ngra 100 sekund davom ida 100 m A to k bilan razryad-
lanadi. Bu jarayon avtom atik ravishda am alga oshiriladi.
Shunday
«zaryadlash-razryadlash» davrining 80 ta sid a n keyin zaryadlash
moslamasi batareyadan avtom atik holda uziladi. M utaxassislar-
ning fikricha, im puls usuli zaryadlash sifatini yaxshilashga, plas-
tinalar sulfatlanib qolish darajasini kam aytirishga va natijada, ak-
kum ulatorlarning xizmat m uddatini ikki baravar oshirishga yor-
dam beradi.
Akkumulatorlar batareyasini saqlash. Y angi elektrolit quyilm a-
gan quruq zaryadlangan akkum ulator b atareyalar isitilmaydigan,
quruq, havo harorati — 50°C dan past b o ‘lm agan xonalarda saq-
lanadi. Bu batareyalarning tiqinlari yaxshi yopilgan holda boMishi
kerak. Elektrolit quyilm agan quruq ak k u m u la to rla rn i saqlash
muddati uch yildan ortiq b o ‘lmasligi kerak.
Ishlatilgan, avtom obildan yechib o lin g a n akkum ulatorlarni
saqlashga q o ‘yishdan avval, to ‘la z ary ad lan ad i; elektrolit sathi
tekshirilib, m e’yoriga
keltiriladi; a k k u m u lato r yuzi 10 % li na-
shatir spirti bilan yaxshilab artiladi; q u tb qu loq lari tozalanib,
ularga texnikaviy vazelin surib q o ‘yiladi. A k k u m u lato rlar im kon
boricha harorati 0°C dan yuqori b o ‘lm agan havosi yaxshi alm a-
shib turadigan xonalarda saqlanishi zarur. C h u n k i havo harorati
m anfiy b o ‘lganda, akkum ulatorlarning
