1
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI
__________________________________ FAKULTETI
«Tasdiqlayman»
____________________ fakulteti
dekani _________ _____________
«_____» __________202__-yil
“____________________”ta’lim yo‘nalishi _____ bosqich talabasi
________________________________________NING
"____________________________________________" fanidan
“
AVTOMOBIL MODELINI LOYIHALASH VA
MODELLASHTIRISH
”
mavzusida yozgan
KURS ISHI
Ilmiy rahbar: __________________
Termiz 2023
2
MUNDARIJA
KIRISH…………………………………………………………………………….3
I BOB. AVTOMOBILNI LOYIHALASH VA MODELLASHTIRISHNING
NAZARIY ASOSLARI
1.1.Texnik loyihalash jarayoni……………………………………………………..6
1.2.Texnik loyihalash va modellashtirishning tashkiliy shakllari………………...10
II
BOB.
AVTOMOBIL
MODELINI
LOYIHALASH
VA
MODELLASHTIRISH MAVZUSIGA OID AMALIY ISH VA DARS
ISHLANMALARGA NAMUNALAR
2.1.Amaliy ish: Texnik loyihalash va modellashtirishning tashkiliy shakllari…...14
2.2."Geometrik shakllardagi qog’ozdan mashina qurish-yasash. Mehnatning
mahsuli-mahsulot va uning turlari" mavzusida dars ishlanma................................23
XULOSA…………………………………………………………………………26
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR……………………..…………………29
ILOVALAR……………………………………………………………………...32
3
KIRISH
Mavzuning dolzarbligi. Mamlakatimizda jadal suratlar bilan rivojlanayotgan
fan texnika taraqiyoti aqliy va jismoniy mehnatni bir-biriga yaqinlashtirishni, ya’ni
ular o‘rtasidagi farqni bartaraf qilishni taqozo etadi.
Ishchilar mehnati tobora
injenerlik-texnik xarakter kasb etayotgani, ratsionalizator va ixtirochilarning saflari
o‘sib, ular kiritayotgan takliflarning samaradorligi ortayotganligi buning yaqqol
ifodasidir.
Ratsionalizatorlar va ixtirochilar-ishchilar sinfining ilg‘or qismi bo‘lib, ular
ijodiy fikrlaydigan, tinimsiz izlanadigan, mashina va mexanizmlarning yangi, eng
tejamli konstruksiyalarni, yangi texnologik jarayonlarni yaratish eskilarni
takomillashtirish bo‘yicha qimmatli takliflar kiritadigan kishilardir.
Texnik tafakkurni va mehnatga ijodiy munosabatni
rivojlantirish yangi
kishini-yangi jamiyat quruvchisini tarbiyalashning eng muhim vazifalaridan biridir.
Ana shunday kishining yetishib chiqishida o‘quvchilarga umumiy ta’lim berishdan
tashqari, ularning keng politexnik asosda unumli mehnatga ham jalb etadigan isloh
qilingan maktab yetakchi rol o‘ynashi lozim.
Xozirgi sharoitda o‘quvchilarga politexnik ta’lim berish tabiatning maktab
predmetlarida, avvalo tabiiy-ilmiy sikldagi predmetlarda o‘rganiladigan umumiy
qonunlari, xozirgi ishlab chiqarishning asosiy tarmoqlari xaqida,
eng tipik
mashinalar, mexanizmlar, aparatlar va asboblarning tuzilishi hamda ishlash
prinsiplari, shuningdek ulardan amalda foydalanish xaqida,
asosiy materiallar va
ularni qo‘llash, eng tipik texnologik jaranlar xaqida umumiy, ilmiy bilimlar va
mehnatni ilmiy asosda tashkil qilish xaqida umumiy ma’lumotlar berishdan
iboratdir. Ana shu vazifalar texnik konstruksiyalash
va zamonaviy texnika
namunalarini modellashtirish jarayonida muvaffaqiyatli amalga oshirilishi mumkin.
O‘quvchilar yuqori darajada rivojlangan texnika namunasi sifatidagi u yoki
bu texnik modelni yasashda xozirgi sanoat ishlab chiqarishiga xos konstruktorlik,
texnologik va ishlab chiqarish faoliyatining asoslarini o‘rganadilar.
Texnik
modellashtirish
jarayonida
turli
texnologik
operatsiyalar
o‘zlashtiriladi; metallar va metalmas materiallarning har xil turlari va markazlari
4
bilib olinadi; zamonaviy texnikaning xaqiqiy namunalari tuzilishi va ishlashning
asosiy prinsiplari tushuniladi, amaliy faoliyat jarayonida es umumta’limiy
predmetlari bo‘yicha olingan bilimlar mustahkamlanadi.
Ma’lumki,
amaliy
mashg‘ulotlarda
texnik
konstruksiyalash
va
modellashtirish xaqiqiy mashina, mexanizm, asboblarning faqatgina kichraytirilgan
nusxasini
yasash emas, balki ijodiy faoliyat asosida texnik modellarning
konstruksiyasini ham, ishlash prinsipini ham ancha soddalashgan, lekin ularga
o‘xshashlikni saqlagan namunalarini yaratishdir.
Texnik modellashtirishga kirishishdan oldin «model» va «maket»
tushunchalarining farqini aniq bilib olish zarur. Model
xaqiqiy obyektning yoki
undagi asosiy uzellarning nusxasidir. Shuningdek, u xarakatlanadigan va o‘z
namunasi (xaqiqiy obyekt) ning funksiyalarini ixcham holda bajariladigan bo‘lishi
ham kerak. M: avtomobilning, trak5torning modeli ana shundaydir.
Maket-obyektning konstruksiyasini yaqqolroq tasavvur etish imkonini
beradigan umumiy xajmli tasvirdir. M: binolar, inshootlar va x.z.larning maketlari
shular jumlasiga kiradi.
Texnik
konstruksiyalash
va
modellashtirish
mashinalar
hamda
mexanizmlarni yaratish jarayoni bilan, shuningdek
yuksak darajada rivojlangan
zamonaviy ishlab chiqarishning eng ilg‘or yo‘nalishlari: ishlab chiqarishdagi
standartlashtirish va unifikatsiyalash, mehnatni kooperativlash hamda ilmiy asosda
tashkil etish bilan; detallarni tayorlash va buyumlarni yig‘ishning tipovoy hamda
gruppavoy
texnologiyasi bilan; materiallardan ratsional foydalanish bilan
mufssalroq tanishish imkoniyatini yaratadi.
