|
Avtomobil yo’llaridagi muhandislik inshootlari
|
| bet | 18/97 | | Sana | 09.06.2022 | | Hajmi | 5.75 Mb. | | #23330 |
Bog'liq N.Saydazimov DARSLIK (1) Ijodiy shaxsning mahorati va qobiliyatlari, Jaloliddinova Sarvinoz Kalomiddin qizi (0), RIVOJLANISHDA NUQSONI BOR BOLALAR TASNIFIvh o’lchami ko’priklar uchun burilish radiusi 250m va undan kichik bo’lganda
quyidagi formula orqali aniqlanadi v =𝑃 𝐾 250m dan katta (600m gacha) bo’lganda
h
v 𝑀 𝐾, bu yerda R- kuch, 4,4 kN ga teng; daqiqa M=daqiqa, 1.079kN ga teng;
h=
𝑟
r-egri radiusi,m
Hamma holatlar uchun (12,7/r)K, kN/m dan kichik bo’lmasligi va 0.49kN/m dan katta bo’lmasligi kerak.
Vaqtinchalik yuklarning gorizontal ko‘ndalang ta’siri avtomobillarning rejadagi to‘g‘ri chiziqli yo‘nalishdan chetlashganda yuzaga keladi. Tekislikda ko‘ndalang ta’sir etuvchi zarbalar ta’sirida vujudga keluvchi me’yoriy yuklarni teng taqsimlangan yuklar ko‘rinishda qabul qilinib, uning kattaligi 0.39K kN/m ga teng,yoki 5.9K, kN to‘plangan kuchlar, yurish qismi qoplamasining ustki sathiga quyiladigan, bunda K-AK yuklar sinfi deb qabul qilinadi.
Yurish qismida joylashgan to‘siqlardan tushadigan yuklar SHNQ 2.05.03-12 ni 2.19da keltirilgan.
Inshootda gorizontal taqsimlangan qo‘zg‘aluvchi yuklarning tormozlanishidan va uning o‘qiga bo‘ylama ta’sir etuvchi, AK yukining teng taqsimlangan tik yuklari SHNQ 2.05.03-12 ni 2.20 bandiga asosan aniqlanadi.
Boshqa turdagi yuklar va ta’sirlari (Shamol, muz, kema o‘tishdagi suv to‘lqinlari, harorat, yer qimirlashi). QMQ 2.05.03 ni 2.24-2.31bandlarida ko‘rsatilgan me’yorlar asosida aniqlanadi.
Hamma ko‘rib chiqilgan me’yoriy vaqtinchalik tik kuchlar, qo‘zg‘aluvchi bo‘lib, ko‘prikka dinamik ta’sir ko‘rsatadi va statik ta’sirlarga nisbatan kuchlanish va deformatsiyalar ko‘p bo‘ladi. Ma’lum og‘irlikdagi qo‘zg‘aluvchi yuklarning ta’sirida oraliq qurilmalarning xossalari to’rtta asosiy omil orqali aniqlanadi:
transport vositalarining harakat tezligi;
transport vositasi kuzovi ressorining qattiqligi;
yurish poyi yuzasidagi notekisliklar va qo‘zg‘aluvchi yuk g‘ildiragidagi nosozliklar;
oraliq o‘lchami.
Transport vositalarining harakat tezligi o’tish qismidagi barcha nosozliklar mavjud bo’lmaganda ham oraliq qurilmaning ishiga ta’sir etadi va yuklarning o’ziga ham, xuddi shunday u to’liq o’zgarganda oraliq qurilma egilishining o’sishini ko’paytiradigan inersiya kuchlari ta’siri vujudga keladi. Dinamik egilishning miqdori kattaroq bo’lib uning statik egilishga nisbati, dinamik
koeffitsienti deb ataladi, qo’zg’aluvchi yuklarning harakat tezligi aniq bo’lganda dinamik koeffitsient uncha katta bo’lmaydi.
Ikkinchi omil sezilarli ta’sir ko’rsatadi. Avtomobil harakatlanayotgan vaqtda uning kuzovining tebranishi yuzaga keladi, bunda o’qqa tushadigan yukning avtomobil kuzovi ressorining qattiqligi tufayli avtomobil kuzovining tebranayotgan vaqtdagi o’zgarishi kuzatiladi. Dinamik ta’sir avtomobil kuzovining tebranish davri oraliq qurilmani tebranishga yaqinlashganda yoki bir xil bo’lganda rezonans (tizim xususiy tebranish chastotasi tashqi kuch chastotasiga mos kelsa, rezonans hodisasi ro’y beradi) holati bo’lishi mumkin.
Uchinchi omil – juda katta ta’sir ko’rsatadi, yurish poyidagi nosozliklar va qo’zg’aluvchi yukdagi nosozliklar. Yurish poyidagi nosozliklar doimiy ta’sirga ega emas. Transport vositasining g’ildiraklaridagi nosozliklar doimiy ta’sirga ega, rezonans tebranishni vujudga keltirishi mumkin.
Ko’priklardagi qo’zg’aluvchi yuklar ta’sirini hisobini turg’un yuklarni dinamik koeffitsient miqdoriga o’tkazish yo’li bilan amalga oshiriladi, foydalanilayotgan ko’priklarni yoppasiga dinamik sinovlarni tahlil qilish asosida ishlab chiqiladi. Dinamik koeffitsient oraliqni uzaytirish hisobiga kamaytiriladi. Avtomobil va shahar ko’priklaridagi qo’zg’aluvchi tarkib yuklarining dinamik koeffitsientini aniqlovchi formula SHNQ 2.05.03-12 ni 2.22 bandida keltirilgan.
Ko‘prikli inshootlar va quvurlarni hisoblash usullari haqida umumiy ma’lumotlar
|
| |
