digan yarim o ‘tkazgichlar asosiga qurilgan. Integral sxema ancha
murakkab
tranzistorli
sxemaga
mos
tugallangan
mantiqiy
funktsional bloklam i ifodalaydi. Ushbu sxemalarning q o ‘llanilishi
EHM lar o ‘lchamining keskin qisqarishiga, ishonchliligi unum-
dorligining oshishiga olib keldi. Bunga k o ‘p
qatlamli pechat qilish
montajining qo‘ilanishi k o ‘mak berdi. Ayni turdagi EHM lar
mashinalar tuzilmasining nomarkazlashuv tendensiyasi davom
etishiga olib keldi. Shundan keyin bir necha, jum ladan ixtisos
lashgan protsessorli hisoblash tizimlari keng qo‘llanila boshlandi.
Tashqi qurilmalar nomenklaturasi o‘zgardi. Ularning tarkibida
asosiy o ‘rinni terminal
va terminal stantsiyalar, katta hajmni sig‘dira
oladigan magnitli disklar egallaydi.
T a’kidlash joizki, bu davrda EHMning mantiqiy tuzilmasi bilan
bogTiq b o ‘lgan tavsiflar majmuini anglatuvchi EHM «arxitekturasi»
atamasi joriy etildi. «Arxitektura» tushunchasiga EHM elementlari
(apparatura va dasturiy ta ’minot), foydalanuvchi nuqtai nazaridan
EHM xususiyatini belgilovchi elementlar o ‘rtasidagi aloqa va o ‘zaro
harakatlar tamoyillari kiradi. Uchinchi avlod EHM da ilk bor
EHM lar oilasini yaratishga nisbatan
arxitektura jihatdan yagona
yondashuv qo‘llanilgan. Bunday yondoshuv birinchi galda bir oila
tarkibiga kiruvchi EHM modellarining yagona konstruktorlik-tex-
nologik bazasi va dasturiy muvoffiqligini anglatadi.
Dasturiy ta ’minot va birinchi galda operatsion tizim lam ing roli
kuchaydi. Operatsion tizimlarining rivojlanishi m ashinalam ing turli
rejimda
paketlami qayta ishlash, vaqtni b o ‘lish, so ‘rov-javob rejimi
ishlarini boshqarishni ta ’minladi. Aytish joizki, dasturiy ta ’minot
qiymati tufayli apparaturalar narxi oshdi.
Ushbu avlod mashinalarida ularga uzoq masofada b o ‘lgan
abonentlaming bevosita kira olish imkoniyati kengaydi. Abonent-
laming EHM lar bilan muloqati mashina-axborot aloqa kanallari
(telegraf, telefon, radioaloqa va hakazo) bilan b og‘liq
abonent
punktlarining rivojlangan tarm og‘i hisobiga amalga oshiriladi.
EHM dan foydalanish sohalari ancha kengaydi. Masalan,
samarali ishlash nuqtai nazaridan mumkin b o ‘lmagan vazifalar
borasidagi cheklashlar deyarli y o ‘q b o ‘ldi. Ulardan foydalanuvchilar
o ‘rtasida vaqtni avtomat ravishda aniqlash rejimidagina emas,
36
lMts!n|iinivchi tizim tarkibida vaqtning aniq bir k o ia m id a ham
islilnsliga qodir universal mashinalar sifatida foydalanila boshlandi.
