Ruxsat etilmagan kirish kompyuter buzg‘unchiliklarining
eng keng
tarqalgan ko‘rinishidir.
M a’lumotlaming maxfiyligi bu ushbu m a’lumotlarga taqdim
etilgan va ulaming talabdagi himoyasini belgilab beradigan
maqomdir. Mohiyat e’tibori bilan axborot maxfiyligi bu axborotning
faqatgina tekshiruvdan o ‘tgan va kirish huquqiga ega bo‘lgan
tizim
subyektlariga ma’lu m b o ‘lish xususiyatidir.
Subyekt tizimning faol tarkibiy qismi bo‘lib, axborotlaming
obyektdan subyektga oqib o ‘tishining yoki tizim holati o‘zgarib
ketishining sababchisi bo‘lishi mumkin. Obyekt esa tizimning
axborotlami saqlovchi, qabul qiluvchi yoki uzatuvchi passiv tarkibiy
qismidir. Obyektga murojaat unda
saqlanayotgan axborotlarga
murojaatni bildiradi.
Tizimdagi
m a’lumotlar
rna’no
jihatdan
dastlabki
ma’lumotlardan farq qilmasa, ya’ni ular tasodifiy yoki qasddan
qilingan ma’no o‘zgartishlar yoki
buzilishlarga
uchramagan
boMsagina,
axborot
butligi
ta’mmlangan
hisoblanadi.
Tasodifiy yoki qasddan qilingan buzib ko‘rsatishlar
yoki buzib
tashlovchi ta’sirlar sharoitida ishlayotgan tizim o ‘z tarkibiy qismi
yoki zahirasini ma’no jihatdan o'zgartirmasa, bu hoi ushbu tizim o ‘z
tarkibiy qismi yoki zahirasining butligini saqlab qolish xususiyatiga
ega ekanligidan darak beradi.
Tizimning tarkibiy qismi yoki
zahirasining kirish uchun
qulayligi deganda ushbu tarkibiy qism yoki zahiraning muallifi
m a’lum b o ‘lgan qonuniy tizim subyektlari uchun kirishga qulayligi
nazarda tutiladi.
AX tahdid deganda uning xavfsizligiga bevosita
yoki bilvosita
zarar etkazishi mumkin bo‘lgan barcha ehtimoliy ta’sirlar
tushuniladi.
Xavfsizlikka
zarar
yetkazish
deganda
AXda
saqlanayotgan va ishlanayotgan axborotlaming himoyalanganlik
holati buzilgani tushuniladi.
AX zaifligi bu tizimning biron bir qoniqarsiz xususiyati bo‘lib,
u tahdidning paydo bo‘lishi va amalga oshishini keltirib chiqarishi
mumkin.
513
Kompyuter tizimiga xujum deganda buzg‘unchining tizimdagi u
yoki
bu zaif jihatlami izlab topib, ulardan o‘z niyatida foydalanishga
qaratilgan xatti-harakatlari nazarda tutiladi.
Axborotlarga ishlov berish tizimlarini himoya qilishda maqsad
ulaming xavfsizligiga tahdidlaming oldini olishdan iborat.
Xavfsiz
yoki
himoyalangan
tizimlar
deb
xavfsizlikka
tahdidlarga muvaffaqiyatli va samarali qarshi tura oladigan himoya
vositalariga ega bo‘lgan tizimlarga aytiladi.
Himoya vositalari kompleksi bu AXni ta’minlash uchun
yaratiladigan va qo‘llab-quwatlanadigan dasturiy hamda texnik
vositalardir.
Kompleks muayyan tashkilotda qabul qilingan
xavfsizlik siyosatiga muvofiq yaratiladi va qo‘llab-quwatlanadi.
Xavfsizlik siyosati deganda xavfsizlikka tahdidlaming m a’lum
bo‘lgan barcha turlaridan AXni himoyalash
vositalari ishini
boshqarib tumvchi m e’yorlar, qoidalar va amaliy ko ‘rsatmalar
majmui tushuniladi.
