14
15
Targ‘ibot ishlarida quyidagi axborot texnika vositalarini ko‘ri-
shimiz mumkin:
I. Ommaviy axborot vositalari:
– kino-video;
– radio;
– televideniye;
– Internet va boshqalar.
II. Axborot fondi:
– kinofilmlar;
– videofilmlar;
– slaydlar;
– CD-DVD disklardagi axborotlar;
– audiokassetalar;
–
elektron darsliklar;
– elektron kitoblar;
– elektron lug‘atlar;
– elektron qo‘llanmalar va boshqalar.
III. Axborot targ‘ibot vositalari:
– ovozni yozib olish va qayta eshittirish texnika vositalari (mag-
nitafonlar, musiqa markazlari va boshqalar)
– proyeksion texnika vositalari (proyektorlar, videoproyektor-
lar, CD-DVD proyektorlar);
– ovoz kuchaytiruvchi apparatlar (usilitellar);
– telekommunikatsion vositalar (radio, televideniye, va boshqa-
lar);
– kommunikatsion vositalar (aloqa vositalari, Internet, elektron
pochta va boshqalar).
Axborot-kutubxona muassasalarida texnika vositalaridan foy-
dalanib adabiyotlarni targ‘ib qilishning o‘ziga xos xususiyatlari
mavjud. Adabiyotlar targ‘ibotida,
avvalambor, kitobxonlarning
yosh xususiyatlari, ularning qiziqishlari, talab va istaklari e’tiborga
olinadi. Adabiyotlar targ‘iboti ma’lum guruh yoki keng ommaga
mo‘ljallanadi. Ommaviy targ‘ibotlarda, albatta, texnik vosita-
laridan foydalaniladi. Axborot-kutubxonalarning o‘quv zallarida
14
15
o‘tkaziladigan ommaviy targ‘ibotlarda ovoz kuchaytirgichlar,
targ‘ib yo‘nalishiga qarab texnika vositalari tanlanadi.
Masalan, quyi sinf o‘quvchilari (1–3), asosan,
ertak kitoblarni
o‘qishga qiziqadilar. Shuni hisobga olgan holda ularga ertak-dio-
filmlar, ertak-videofilmlar, ertak-slaydlar namoyish qilish orqali
adabiyotlarni targ‘ib qilish mumkin.
Faraz qilaylik, diskka yozilgan «Zumrad va Qimmat» ertagi
DVD proyektor orqali namoyish etilib, shu ertak o‘zbek xalq er-
taklarining 1- tomidan olinganligi, axborot-kutubxonada o‘zbek
xalq ertaklarining 2- tomi va boshqa xalq ertaklari (qozoq, uyg‘ur,
yapon va h. k.)
mavjud ekanligini aytib, ko‘rsatib, ertak kitoblarni
targ‘ib qilish mumkin.
Yoki yuqori sinf o‘quvchilariga, katta yoshdagi kitobxonlarga
yozuvchi A. Qodiriyning axborot-kutubxonadagi «O‘tkan kunlar»
romani videofilmini namoyish
qilish orqali, axborot-kutubxona
fondidagi A. Qodiriy asarlari haqida og‘zaki tavsif berib, boshqa
asarlarini yoki yozuvchi G‘. G‘ulomning «Shum bola» asarini
namoyish qilish orqali, shu asarning va yozuvchining axborot-ku-
tubxonada mavjud bo‘lgan boshqa asarlarini targ‘ib qilish mumkin.
Adabiyotlarni texnik vositalar orqali targ‘ib qilishning o‘ziga
xos xususiyati va ahamiyati shundaki:
birinchidan,
kitobxon o‘qigan kitobini asar namoyishi bilan
taqqoslash, mulohaza yuritish, fikrlash imkoniyatiga ega bo‘ladi,
dunyoqarashini shakllantiradi;
ikkinchidan,
shu voqelik bo‘yicha axborot-kutubxonada boshqa
adabiyotlar haqida ma’lumot oladi;
uchinchidan,
asar namoyishi orqali estetik tarbiyasi shakllanadi,
ya’ni asar ta’siri ostida kulishi, yig‘lashi, ta’sirlanishi mumkin;
to‘rtinchidan,
asardagi salbiy va ijobiy obrazlar orqali axloq
tarbiyasi shakllanadi, ya’ni ko‘rgan voqelikdagi salbiy obrazlariga
nisbatan nafrati ortadi. Ijobiy qahramonlarga o‘xshashga
harakat
qiladi;
beshinchidan,
shu namoyishda ishlatilayotgan texnika vosita-
lariga qiziqqan kitobxonlarni kasbga yo‘naltirish ishlarini amalga
oshirish imkoniyati yaratiladi.
16
17
hozirgi kunda adabiyotlarning yakka targ‘ibot usulida zamo-
naviy texnologiyalaridan kompyuter vositalari alohida ahamiyat
kasb etmoqda. Kompyuterning global tarmog‘i Internet tizimi
orqali axborot-kutubxonalarda mavjud bo‘lgan adabiyotlar bilan
tanishish, kerakli adabiyotlarni boshqa axborot-kutubxonalardan
qidirib topish, o‘qish, xorijiy mamlakatlarning elektron kutubxona
resurslaridan foydalanish imkoniyatlari yaratilgan. Buning uchun
shu axborot-kutubxonalarning veb saytlarini bilish lozim bo‘ladi.
Audiokonferensiyalar, videokonferensiyalar tashkil etib, o‘zaro
fikr almashish, adabiyotlar, audikitoblar targ‘ibotini amalga o shirish
mumkin.
Xulosa qilib aytganda, axborot-kutubxonalarda axborot-kutub-
xona texnologiyalari orqali adabiyotlarni targ‘ib etish hozirgi kun-
ning muhim vazifalaridan biridir.
