20
21
Tabiatda mavjud bo‘lgan g‘oyat turli-tuman tovushlarni nutq
tovushlari, musiqa (musiqa asboblari) ovozlari va shovqinlarga
ajratish mumkin.
Odam nutqi va musiqa asboblarining ovozi
murakkab tebra-
nishlar bo‘lib, tonlar deb ataladigan – bir-birining ustiga tushadi-
gan oddiy (garmonik) tebranishlardan tashkil topadi. Demak, har
bir
tebranuvchi jism
turlicha ton chiqaradi. Past ton
asosiy ton
deb
ataladi va u ovoz chastotasini belgilaydi. Boshqa
chastotali tonlar
esa
obertonlar (yuqori ton)
deb atalib, ular asosiy tondan doimo
yuqori bo‘ladi. Obertonlar turli musiqa
asboblari va odam ovozla-
rining balandligi bir xil bo‘lgan ovozlarni ajratishga imkon beradi;
ular har bir ovozga o‘ziga xos ohang beradi,
bu ohang
