Axborot-kutubxona texnologiyasi s indd

158
159
hon o‘rgamchak to‘ri» deb nomlanuvchi tarmoq. WWW – bu Inter-
netga ulangan turli kompyuterlarda joylashgan o‘zaro bog‘langan 
hujjatlarga murojaat qilishni ta’minlab beruvchi tarqoq tizimdir. 
Aynan mana shu xizmat Internetdan foydalanishni soddalashtirdi 
va ommaviylashtirdi. WWW asosida to‘rtta poydevor mavjud:
1) barcha hujjatlarning yagona formati (shakli);
2) gipermatn;
3) hujjatlarni ko‘rish uchun maxsus dasturlar (brouzer);
4) yagona manzilni ko‘rsatish tizimi (domen);
internet provayderlari va ularning vazifalari. 
Internet pro-
vayder – Internet tarmog‘i xizmatlarini taqdim etuvchi tashkilotdir. 
hozirgi kunda Internet provayderlarining ikki turi mavjud: Inter-
netga ulanish va ulanish kanallarini taqdim etuvchi provayder ham-
da Internet xizmatlarini taqdim etuvchi provayder. 
Internet xizmatlarini taqdim etuvchi provayderlar tomonidan 
www, elektron pochta, hosting (veb resurslarni joylashtirish) kabi 
Internet xizmatlari ko‘rsatilmoqda. Internetga ulangan tarmoqlarni 
qurishda undagi kompyuterlarga beriladigan manzillar (IP manzil) 
provayder tomonidan taqdim etilgan oraliqdan tanlab olinadi. 
Provayder tomonidan berilgan manzillarga ega bo‘lmagan 
kompyuterlar mahalliy tarmoqlar uchun zaxiralangan oraliqdagi 
manzillarga ega bo‘lishi va mahalliy tarmoq kompyuterlar bilan 
ishlashi mumkin:
192. 168. 0. 1–192. 168. 255. 255 172. 16. 0. 1–172. 16. 255. 
255 10. 0. 0. 1–10. 255. 255. 255
hozirgi kunda O‘zbekiston Respublikasida bir qancha Internet 
provayderlari xizmat ko‘rsatmoqda, bular: UzNet, Sarkor Telecom, 
Sharq Telecom, TPS, ARS Inform, Cron Telecom va boshqalar. 
Internetning ishlash sifati uni sizga o‘rnatuvchi provayderga 
bog‘liq. Shuning uchun provayderni tanlashda quyidagilarni hisob-
ga olish maqsadga muvofiq:
– provayder qanday tarmoqdan foydalanadi, qanday tarmoqlar 
bilan ma’lumot almashadi, tarmoqning ma’lumotni o‘tkaza olish 
qobiliyati qanday? 

160
161
– aloqa sifati, provayder modemiga telefon qila olish qobiliyati, 
provayder modemi turi (bir xil korxona modemlari muntazam alo-
qani o‘rnatadi);
– bog‘lanish va ma’lumotlarni uzatish tezligi; 
– texnik xizmat ko‘rsatilishi;
– xizmatlar ro‘yxati va ularning bahosi. 
1997- yildan boshlab O‘zbekistonda Internet provayderlar xiz-
mat ko‘rsata boshladi. Quyida ularning ba’zilari nomini va sahifasi 
manzilini keltiramiz. 
ZiyoNET
http://www. Ziyonet. uz
UZPAK
http://www. uz/
Globalnet
http://www. glb. net/
Uzbekistan FreeNET
http://www. freenet. uz /
Ishonch
http://www. ishonch. uz/
Naytov
http://www. naytov. com/
Perdca
http: //www. silk. org/
UZNET
http ://www. uznet, net/
TV Inform
http://www. eanetways. com

Download 17,68 Mb.