Axborot-kutubxona texnologiyasi s indd

262
263
– bir rolikda joylashgan ko‘p sonli hujjatlar ichidan ke rakli huj-
jatni qidirish qiyin;
– uzun plyonka bilan ishlash noqulay;
– rulonli tashuvchining ko‘rib chiqilgandagi yemirilishi. 
Mikrofilmlardan sig‘imi bo‘yicha katta bo‘lmagan kartoteka-
larda ish hujjati sifatida foydalanilganda, ularning alohida kadrlar 
sifatida saqlanishi maqsadga muvofiqdir. 
Kesmali mikrofilmlar. Mikrofilmlarning alohida kesmalari 
shaffof konvertlarga joylashtirilib, ulardan kartote kalar shakllan-
tiriladi. Bunday mikrofilmlar uzluksiz reprodutsiyalash uchun ya-
roqsizdir, lekin ular rulonliga nisbatan ko‘rib chiqish uchun qulay. 
Mikrofilm ma’lumotlar jamg‘armasida saqlanishi qulay hisoblana-
di, ulardan bosib chiqarilgan alohida kadrlar esa ish materiali bo‘lib 
xizmat qiladi. 
Mikrokartalar – bu aniq formatli tekis kartochkalardir. Kar-
tochkaning asosi shaffof (tekis kesilgan fotoplyonka) yoki noshaf-
fof (fotoqog‘oz) bo‘lishi mumkin. 
Shaffof asosdagi mikrokartalar diamikrokartalar yoki mikro­
fishalar deb ataladi; ulardan keng tarqalganlari: 35 × 70, 75 × 125, 
105 × 148 mm o‘lchamlilaridir. 
Karta o‘lchamlilari va kichraytirish darajasiga qarab unga bir ne-
cha o‘nlab kadrlarni joylashtirish mumkin. Masalan, 105 × 148 mm 
o‘lchamli kartaga kitobning 100 tagacha va undan ko‘p betla-
rini joylashtirish, 4–5 ta shunday mikrokartaga kattagina kitobni 
sig‘dirish mumkin. Mikrofishalar maxsus apparatlar yoki maxsus 
lupalar yordamida o‘qiladi. 
Mikrokartalarning afzalligi kerakli kadrni qidirish osonligi va 
pochta orqali jo‘natish qulayligida. 
Kamchiligi tayyorlashning qiyinligida. Mikrofilmlashtirilgan 
hujjatlarni yaratish va ular bilan ishlash uchun max sus texnika ish-
latiladi:
– rasmga oluvchi mikrofilmlovchi apparatlar;
– tasvirni chiqarish va qotirish uchun asbob-uskunalar;
– qidirish, ko‘rib chiqish va nusxa olish uchun apparatlar;
– mikrofilmlarni saqlash uchun jihozlar.

264
265

Download 17,68 Mb.