162
163
mog‘ida ma’lumotlar shunchalik ko‘pki, ba’zida ta’kidlab o‘tilgan
usul samara bermasligi mumkin. Bunday
hollarda Internet qidiruv
tizimlari qidiruvning bir qancha qo‘shimcha usullari bo‘yicha
qidiruvni taqdim etadi, bular:
1) ma’lumotlarni uning tili bo‘yicha qidiruv;
2) ma’lumotlarni uning turi (matn, rasm, musiqa, video) bo‘yicha
qidiruv;
3) ma’lumotlarni uning joylashgan mintaqasi bo‘yicha qidiruv;
4) ma’lumotlarni uning joylashtirilgan sanasi bo‘yicha qidiruv;
5) ma’lumotlarni uning joylashgan Internet zonasi bo‘yicha qi-
diruv;
6) ma’lumotlarni xavfsiz qidiruv.
rasmlarni qidirish. Rasmlar ma’lumotlarning grafik yoki tas-
vir ko‘rinishi hisoblanadi. Internet tarmog‘ida grafik ma’lumotlar-
ning ko‘plab
turlari uchraydi, ya’ni chizma (vektor), foto (rasm),
harakatlanuvchi (animatsiya) hamda siqilgan rasmlar. Bunday
grafik ma’lumotlar tarkibida matnli axborot mavjud bo‘lmaydi.
Shundan ko‘rinib turibdiki, demak rasm ko‘rinishidagi ma’lumotlar
ustida faqatgina uning nomi yoki turi bo‘yicha qidiruv olib bo rish
mumkin. Ko‘pgina Internet qidiruv tizimlari grafik yoki tasvir
ko‘rinishidagi ma’lumotlarni qidirish uchun alohida bo‘limga ega
bo‘lib, bu bo‘lim orqali ixtiyoriy turdagi rasmlarni ularning nom-
lari bo‘yicha qidiruvni amalga oshirish mumkin.
Musiqa va filmlarni qidirish. Internet tamog‘ida matnli yoki
rasm ko‘rinishidagi ma’lumotlardan tashqari, musiqa
va video
ma’lumotlarning ham ko‘plab manbalari mavjud. Internet tarmog‘i
orqali har bir foydalanuvchi musiqa eshitishi, radio
tinglashi, tele-
dasturlar yoki videofilmlarni tomosha qilishi mumkin. Internet
orqali radioeshittirish va teledasturlar namoyishi ma’lum
ushbu
turdagi xizmatlarni taqdim etuvchi tizimlar (serverlar) tomonidan
amalga oshiriladi. Internet orqali radio tinglash yoki teleko‘rsatuv-
ni tomosha qilish uchun ushbu tizimga bog‘lanishning o‘zi kifoya-
dir. Ammo musiqa va filmlar Internet tarmog‘iga ulangan kompyu-
terlarda alohida material ko‘rinishida saqlanadi. Ularni tinglash,
162
163
tomosha qilish yoki kompyuterga ko‘chirib
olish uchun, avvalo,
keraklisini qidirib topish zarur.
Musiqa va video materiallari ustida ham grafik (rasm) material-
lar kabi uning nomi yoki izohi bo‘yicha qidiruv olib borish mumkin.
Bunda musiqa va filmlarni qidirib topish uchun qidiruv tizimi may-
doniga materialning nomi yoki uning izohiga taalluqli biror jumla
kiritiladi va qidiruv tizimi ishga tushiriladi. Shundan so‘ng qidiruv
tizimi tomonidan kiritilgan jumlaga mos
keluvchi musiqa va vi -
deo materiallar joylashgan veb saytlarning ro‘yhati shakllantirila-
di. Ro‘yxatdagi veb saytlar foydalanuvchi tomonidan birin-ketin
ko‘rib chiqiladi va kerakli materiallar kompyuterga saqlab olinadi.
