Formulalarni “bo’ginlash”




Download 2,07 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/39
Sana11.01.2024
Hajmi2,07 Mb.
#135159
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   39
Bog'liq
ЛаТЕХ Лаборатория машғулотидан услибий қўлланма (2)

Formulalarni “bo’ginlash” 
Bo’g’inlash tushunchasi haqida hammamiz atroflicha ma’lumotga egamiz , 
ya’ni agar matnda oxirgi so’z qatorga sig’may qolsa , u holda bu so’zni 
bo’g’inlarga bo’lib yetarlicha qismi qoldirilib qolgan qismi keyingi qatorga 
o’tkaziladi.Ko’pchilik buni biladi , lekin formulalarni bo’g’inlash haqida 
eshitmagan bo’lishi mumkin. 
Formulalarni bo’g’inlash ham xuddi so’zlar kabi bo’lib , odatda undan agar 
formula bir qatorga sig’masa yoki formula bir qatorda yaxshi ko’rinish kasb 
etmasa foydalaniladi. 
Tex formularni avtomatik bo’ginlamaydi , shuning uchun har kim o’z didiga 
qarab formulani bo’g’inlashi mumkin.Buning uchun formulalarni massiv 
ko’rinishda (kamida ikkiga bir o’lchovli) yozish qulayroq.Buning uchun biz array , 
eqnarray va eqnarray* tanalarini ko’rib o’tdik.Quydagi misol orqali boshlang’ich 
tushunchaga ega bo’lish mumkin: 
$$ 
\begin{array}{l} 
e^x=1+x+\frac{x^2}{2!}\\ 
\qquad {}+\frac{x^3}{3!}+\cdots 


62 
\end{array} 
$$ 
Bu misoldagi \qquad buyrug’i satr boshidan 2em(2 ta “probel”) tashlash 
uchun kerak.Bu buyruqdan foydalanilmagan taqdirda ham formula bo’g’inga 
bo’linadi , lekin formula ko’rinishini yaxshilash(o’ng tomondan tekislash) uchun 
bu funksiyadan foydalaniladi. 
Yuqoridagi misolda tushunarsiz bo’lgan hollardan biri bu ikkinchi qatorda 
birinchi plusdan oldin {} yozilganidir.Bu yozuv yordamida birinchi qatordagi 
formulaga tegishli parametrlar(yozuv o’lchami , intervali va h.k) ikkinchi qatorga 
uzatiladi. 
Bu yerda array tanasi o’rniga eqnarray va eqnarray* dan ham foydalanish 
mumkin.Bulardan asosan formulaga nomer qo’yish uchun foydalaniladi.Bu yerda 
formulaga nomer qo’yishda har bir qatorga yoki qaysidir qatordagi formulaga 
nomer qo’yish uchun \\ va \nonumber buyruqlaridan foydalanish mumkin. 
Agar yuqorida ko’rgan misolimiz ko’rinishi yoqmasa , birinchi qatordagi 
istalagan belgi yoki qismni alohida ustun sifatida olib , uni o’ng,chap va 
markazlashtirish mumkin.Bunda array tanasi qulay , agar formulani avtomatik 
nomerlamoqchi bo’lsangiz eqnarraydan ham foydalanish mumkin.Masalan: 
$$ 
\begin{array}{rcl} 
e^x & = & 1+x+\frac{x^2}{2!}\\ 
& & +\frac{x^3}{3!}+\cdots 
\end{array} 
$$ 
Formula yozish jarayonida agar birinchi qatorda yozayotgan formulangiz juda 
uzun bo’lgan taqdirda , keyingi qatorga o’tganda formula davomini o’ng tomondan 
yozish formulaga chiroyli ko’rinish bermaydi.Shu sababli bunday vaziyatlarda 


63 
keyingi qator formulasini chap yoki markazdan yozish ma’qulroq.Buni quyidagi 
formulada ko’ramiz: 
Latexda esa quyidagicha: 
\begin{eqnarray*} 
\lefteqn{\int_0^x 
e^{-t^2}dt =x-\frac{x^3}{1!\cdot3} 
+\frac{x^5}{2!\cdot5}- 
\frac{x^7}{3!\cdot7}+\cdots}\\ 
& &{}+(-1)^n\frac{x^{2n+1}}% 
{n!\cdot(2n+1)}+\cdots 
\end{eqnarray*} 
Bu yerda biz \lefteqn buyrug’idan foydalandik.Bu buyruq haqida biz 
matematik diagramma bo’limida bilib olgan edik. 

Download 2,07 Mb.
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   39




Download 2,07 Mb.
Pdf ko'rish