• Oddiy hodisalar
  • Matematik formulalar yozishda turli buyruqlar imkoniyatlari




    Download 2,07 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet24/39
    Sana11.01.2024
    Hajmi2,07 Mb.
    #135159
    1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   39
    Bog'liq
    ЛаТЕХ Лаборатория машғулотидан услибий қўлланма (2)

    Matematik formulalar yozishda turli buyruqlar imkoniyatlari 
    Matematik formulalar yozishda Latex turli standart belgilardan tashqari 
    formula yozishni qulaylashtirish uchun maxsus belgili buyruqlarni ham taqdim 
    etadi.Biz odatda matn orasiga formula yozish uchun formula yozishdan oldin bitta 
    dollar belgisi va formuladan so’ng yana bir dollar belgisini qo’yamiz.Aslida bu 
    ishni \( (formula boshida) va \) (formula oxirida) buyruqlar bilan ham qilish 
    mumkin.Matematik formula kiritishning yana bir varianti bu formulani 
    \begin{math} va \end{math} orasida yozishdir.Shuningdek bu usul yordamida 
    formula ichida so’zlarni ham yozish mumkin. 
    $2\times2=4$ 
    yoki 
    \(2\times2=4\) 
    Latex formula yozishda nafaqat juft dollar belgisi yoki yuqorida ko’rsatib 
    o’tilgan buyruqlardan balki \[(formula boshida) va \](formula oxirida) 
    buyruqlaridan ham foydalanadi.Shuningdek formulalar kiritishning boshqa yo’li 
    ham mavjud.Bu formulani \begin{displaymath} va \end{displaymath} orasiga 
    yozishdir.Bu usulni ikkitalik dollar belgisi o’rniga ishlatish mumkin. 
    Latex yaratuvchisi Lesli Lamportning aytishicha formulalarni yozishda 
    yuqoridagi “ochiluvchi” va “yopiluvchi” buyruqlardan foydalanish , hujjatdagi 
    xatolarni topish uchun juda qulay. 
    Oddiy hodisalar 
    Latexda formulani chiroyli ko’rinishda yozish uchun quyidagi oddiy 
    hodisalarni bilish muhim. 
    -Formula yozishda agar bo’lish belgisi qatnashsa iloji boricha kasr 
    ko’rinishda(kasr ko’rinishda yozish uchun maxsus \frac buyrug’idan foydalanish 
    mumkin) yozishga harakat qiling. 
    -Agar matn quyi indeksida yozishga to’g’ri kelib qolsa ,yuqori indeks bilan 
    teng parametrda yozishga harakat qiling. 


    54 
    -Agar yuqori yoki quyi indekslar mavjud bo’lsa ularni joylashtirishda { va } 
    belgilaridan foydalaning. 
    Formulada yuqori quyi indekslarni joylashtirishda Latexning maxsus buyrug’i 
    \atop dan foydalanish mumkin. 
    Ilgari $\Gamma^k_{ij}$ \\ 
    ko'rinishda yozilgan bo'lsa\\ 
    hozir $\left\{ij\atop k\right\}$\\ 
    ko'rinishda yoziladi. 
    Biz bu yerda figurali qavslarni ichidagi formula o’lchamini bilan matn 
    o’lchamiga moslashtirish uchun yana \left va \right dan foydalandik. 
    Ko’pincha yuqori va quyi indeks yozishda, yuqoridagi misol kabi \left( , \atop 
    va \right) buyruqlaridan foydalaniladi.Bunday vaziyatlarda uncha ko’p 
    foydalanilmasada yana bir buyruq bilan tanishib o’tishni lozim topdik.Bu \choose 
    buyrug’i.Quyidagi misolda shu buyruq ko’rsatilgan: 
    $$ 
    {n\choose k}=\frac{n!}{k!(n-k)!} 
    $$ 
    Bu yerda foydalanganimiz 
    \choose buyrug’i ko’rib turganimizdek 
    “ochiluvchi” va “yopiluvchi” qavslar bilan nomutanosiblik kelltirib 
    chiqaradi.Ya’ni bu buyruq avval “ochiluvchi” va “yopiluvchi” qavslarni aniqlab 
    so’ngra yuqori va quyi indekslarni uni ichiga yozadi, \atop da esa avval yuqori va 
    quyi indekslar aniqlanib, so’ngra shularga mos qavslar qo’yib chiqiladi. Albatta 
    barcha vaziyatlarda ham formula yozishda qavslar kerak bo’lmaydi. Bunday 
    vaziyatlarda \choose buyrug’i qulayroq.Shuning uchun ham har ikkala buyruqning 
    o’z o’rni bor. 
    Endi yana bir ajoyib hodisalardan biri bo’lgan formula yozilgan qator ustiga 
    biror belgi va yoki shunga o’xshash yozuvlar yozish.Bunday ko’rinishlar 
    Latexning \stackrel buyrug’i yordamida hosil qilinadi.Bu buyruq ikkita qismdan 


    55 
    iborat:birinchisi qatorni yozish,ikkinchisi qator ustini yozish.Quyidagi misol 
    yordamida bu buyruq haqida tasavvur hosil qilishingiz mumkin: 
    $A\stackrel{f}{\longrightarrow}B$ 
    Qator ostida gorizontal figurali qavs yozish uchun \underbrace buyrug’idan 
    foydalaniladi.Albatta bu buyruqdan keyin qatorni yana davom ettirish mumkin. 
    $$ 
    \underbrace{1+3+5+7+ 
    \cdots+2n-1}_{\mbox{$n$ ta}}=n^2 
    $$ 
    Qator ustiga gorizontal figurali qavs yozish uchun \overbrace buyrug’idan 
    foydalaniladi.Bir qatorning ham yuqori qismiga,ham ostki qismiga gorizontal 
    figurali qavs yozish mumkin. 
    $$ 
    \overbrace{\underbrace{ 
    a+b+\cdots+z 
    }_{26}+1+ 
    \cdots+10}^{36} 
    $$ 

    Download 2,07 Mb.
    1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   39




    Download 2,07 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Matematik formulalar yozishda turli buyruqlar imkoniyatlari

    Download 2,07 Mb.
    Pdf ko'rish