• Ishonchlilik
  • Axborot texnologiyasi va tizimlari




    Download 4,18 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet38/174
    Sana15.02.2024
    Hajmi4,18 Mb.
    #156878
    1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   174
    Bog'liq
    axborotlashtirish

    Axborotning foydaliligi 
    nuqtayi nazaridan 
    sifat xususiyatlarini 
    yoritib 
    ketamiz:
    1. To‘liqlik. Axborot toMaqonliligi obyekt faoliyatining u yoki bu 
    tomonlarining miqdoriy va sifat parametrlarini aniq belgilash hamda mos 
    qarorlarni ishlab chiqarishda ifodalaniladi.
    Axborotning yetishmasligi qarorlar qabul qilishda xatolarga olib kelishi 
    mumkin.
    2. Ishonchlilik qabul qilinadigan qarorlar samaradorligi saqlanadigan 
    yetib kelgan va natijaviy axborotda muayyan darajada buzilishlarga yo‘1 
    qo‘yadi.
    3. Axborotni qabul qilishning bemalolligi vaqt birligida ma’lumotlarni 
    qabul qilish tezligi bilan belgiladi. Shu bois ham ma’lumotlar ko‘proq 
    jadval shaklida beriladi, u nafaqat axborot mazmunini ochib beradi, balki 
    yengil qabul qilinadi ham.
    4. Ma’lumotlaming dolzarbliligi muayyan vaqt mobaynida aniq vazifani 
    amalga oshirish uchun yaroqliligini ifodalaydi. Shu bois ham dolzarblilik, 
    hoziijavoblilik va tezkorlik axborotga xos xususiyatlardir.
    5. 0 ‘z vaqtidaligi axborotning qulay yoki belgilangan vaqtda kelib 
    tushishini anglatadi. Bu talabni buzish axborotni qadrsizlantiradi.
    6. Aniqlilik uning to ‘g‘riligini, detallashtirish darajasini anglatadi. 
    Axborotning aniqliligi uning barcha iste’molchilar tomonidan bir xil 
    qabul qilinishini ta ’minlaydi.
    7. Tezkorlik vaqt o‘tgach axborot eskirishi va dolzarbliligini yo‘qotishini 
    aks ettiradi.
    Axborotning o ‘z vaqtida yetkazib berilmasligi qaror qabul qilishni 
    kechiktiradi, oqibatda qabul qilinayotgan qarorlar o‘zgaruvchan sharoitda 
    talabga javob bermaydi. Axborot qanchalik tezkor bo‘lsa, u shunchalik 
    qimmatli bo‘ladi.
    Axborotning qadrliligi aniqlik darajasi oshgani sayin yoki xabar 
    qilinayotgan va aniq natijalar o‘rtasidagi farq kamayganda tez ko‘tariladi. 
    ToMiqroq va ishonchli axborot to‘g‘ri qaromi qabul qilishni ta’minlaydi.
    Axborotning qimmati ushlanib qolish vaqti oshishi bilan kamayadi
    shu tufayli axborot eskiradi.
    Axborotni qayta ishlashda ushlanib qolish kamayganda, birinchidan, 
    qarorlar oldinroq qabul qilinishi mumkin, ikkinchidan, uning mazmuni 
    yaxshilanadi.
    Axborot foydali boMishi uchun har bir daqiqada hal etiladigan 
    muammo bilan bogliq boMishi lozim. Faqat ishga tegishli axborot 
    foydalanuvchilarga o‘z vaqtida va mazmunli qaror qabul qilish imkonini 
    beradi. Ular esa o'ziga zamr maiumotlami izlashga ortiqcha vaqt sarf etmaydi.
    57


    Agar mavjud axborot ishlab chiqilayotgan qaror bilan bogMiq boMmasa, 
    u biror qiymatga ega boMmaydi. Foydalanuvchining axborot yoki ishning 
    qandaydir qismini bilishi (yoki bilmasligi) ham axborot qiymatining 
    muhim omilidir.
    Shunday qilib, axborotning qiymati faqat uning miqdori bilangina 
    belgilanmaydi. Axborot birligining qiymati yoki murakkabliligi darajasiga 
    qarab baholash ham muhim. Unda boshqaruv xodimlari ishini ular ishlab 
    chiqarayotgan axborot miqdori va qiymati bo'yicha (boshqarish 
    samaradorligi uchun zarur va yetarli bo'lgan) baholash imkoniyati tug'iladi. 
    Ushbu formula bo'yicha foydalanuvchi (ijrochi) foydali ishi koefTitsiyenti 
    shunday baholash ko'rsatkichi bo'lib xizmat qilishi mumkin:

    ^chiq *A:hiq
    Л ~ >kir*/kir ’ 
    (1)
    bu yerda /chjq, /kjr — tegishlicha kiruvchi va chiquvchi axborot qiymati;
    Vchjq, Vkir — tegishlicha kiruvchi va chiquvchi axborot hajmlaridir.
    Axborotni qayta ishlash va foydalanish jarayonlari — mehnat jara- 
    yonlari, boshqaruv mehnatini tejash muammosi ekan, demak, bu eng 
    avvalo axborotni tejash muammosidir. Axborotni tejash tamoyili shundayki, 
    u bilan bog'liq jarayonlar undan faqat ishlab chiqarishda foydalanilgandagina 
    maqsadga muvofiq bo'ladi.
    Axborotni tejash yo'laridan biri doimiy va o'zgaruvchan axborot 
    o'rtasida to'g'ri nisbatni o'matishdir. Bunda doimiy axborot soiishtirma 
    og'irligining aniq sharoitlardagi eng ko'p imkoniyatlarini ko'zda tutishi 
    lozim.
    Axborot to'laqonligining o'lchovi bo'lib (yani faktik yoki loyi- 
    halashtirilgan) / lov dan vaqt birligi yoki bir boshqaruv turkumi (jarayon, 
    ish) mobaynida mazkur sharoitdagi maksimal axborot miqdori Jmm ga 
    og'ishi axborot to'laqonligiga o'lchovi bo'lib xizmat qilishi mumkin, 
    chunki axborot to'laqonligi oxir-oqibatda uning miqdori bilan belgilanadi.
    Axborot to'laqonlilik koefTitsiyenti o'lchami Kh quyidagi formula 
    bilan belgilanadi:
    is

    Download 4,18 Mb.
    1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   174




    Download 4,18 Mb.
    Pdf ko'rish