40
Informatika 1960 yillarda Frantsiyada elektron hisoblash mashinalari
yordamida axborotni qayta ishlash bilan shug’ullanuvchi sohani ifodalovchi atama
sifatida yuzaga keldi. Informatika atamasi lotincha informatic so’zidan kelib chikqan
bo’lib, tushuntirish, xabar qilish, bayon etish ma’nolarini anglatadi. Frantsuzcha
informatique (informatika) so’zi axborot avtomatikasi yoki axborotni avtomatik qayta
ishlash ma’nosini anglatadi. Ingliz tilida so’zlashuvchi mamlakatlarda bu atamaga
Computer science (kompyuter texnikasi haqidagi fan) sinonimi mos keladi.
Informatikaning inson faoliyatining mustaqil sohasi sifatida ajralib chiqishi
birinchi navbatda kompyuter texnikasining rivojlanishi bilan bog’liq. Bunda asosiy
xizmat mikroprotsessor texnikasiga to’g’ri keladi. Uning paydo bo’lishi 1970 yillar
o’rtalarida ikkinchi elektron inqilobini boshlab berdi.
SHu davrdan boshlab hisoblash mashinalarining element negizini integral
chizma va mikroprotsessorlar tashkil etdi. Informatika atamasi nafaqat kompyuter
texnikasi yutuqlarini aks ettirish va foydalanish, balki axborotni uzatish va qayta
ishlash jarayonlari bilan ham bog’lanadi.
Informatika axborotni qayta ishlash, ularni qo’llash va ijtimoiy amaliyotning
turli sohalariga ta’sirini EHM tizimlariga asoslangan holda ishlab chiqish, loyihalash,
yaratish, baholash, ishlashning turli jihatlarini o’rganuvchi kompleks ilmiy va
muhandislik fani sohasidir.
Informatika bu jihatdan axborot modellarini qurishning umumiy metodologik
tamoyillarini ishlab chiqishga yo’naltirilgan. SHu bois axborot uslublari ob’ekt,
hodisa, jarayon va hokazolarni axborot modellari yordamida bayon etish
imkoniyatiga egadir.
Informatikaning vazifalari, imkoniyatlari, vosita va uslublari ko’p qirrali
bo’lib, uning ko’plab tushunchalari mavjud. Ularni umumlashtirib quyidagicha talqin
etish mumkin.
Informatika va kibernetika tushunchalarida ko’pincha chalkashliklar uchrab
turadi. Ularning o’xshashligi va farqini tushuntirishga harakat qilamiz.
