Temperatura,
0С
|
Teńsalmaqlı aralaspadaǵı ammiaktiń hár kıylı basımda kólemlik % muǵdarı
|
1 atm
|
30 atm
|
100 atm
|
200 atm
|
300 atm
|
1000 atm
|
200 0С
|
15,3
|
67,6
|
80,6
|
85,8
|
89,3
|
98,3
|
300 0С
|
2,18
|
31,8
|
52,1
|
62,8
|
71,0
|
92,6
|
400 0С
|
0,44
|
10,7
|
25,1
|
36,3
|
47,1
|
79,6
|
500 0С
|
0,129
|
3,62
|
10,4
|
17,6
|
26,4
|
57,5
|
600 0С
|
0.149
|
1,43
|
4,47
|
8,25
|
13,3
|
31,4
|
700 0С
|
0,0223
|
0,66
|
2,14
|
4,11
|
7,3
|
12,9
|
800 0С
|
0,0117
|
0,35
|
1,15
|
2,14
|
-
|
-
|
900 0С
|
0,0069
|
0,21
|
0,68
|
1,34
|
-
|
-
|
Tablicada keltirilgen maǵlıwmatlardan kórinip turǵanınday, tómen tempera-turalar hám joqarı basım teńsalmaqlıqtıń oń tárepke – ammiaktiń payda bolıw tárepine awısıwına sebepshi boladı, hám kerisinshe temperaturanıń kóteriliwi hám basımnıń páseyiwi, teńsalmaqlıqtı shep tárepke awıstırıp, ammiaktiń elementlerge dissociaciyalanıwına alıp keledi. Demek, basımnıń artıwı ammiaktiń shıǵımın asıradı hám sintezdi birqansha joqarı temperaturalarda, yaǵnıy joqarı tezlikte ótkeriwge imkaniyat jaratadı, bul qurılmalardıń ónimdarlıǵın arttırıw ushın júdá áhmiyetli. Kólemlik tezlik degende 1 m3 kontaktlestiriwshi massa arqalı 1 saatta ótken gazli aralaspanıń nm3* - lerdegi kólemi – nm3/m3•saat túsiniledi.
Kólemlik tezliktiń artıwı menen gazli aralaspadaǵı ammiaktiń muǵdarı kemeyedi, bul kontaktlestiriw waqtınıń** kemeyiwi saldarınan boladı.
Keltirilgen maǵlıwmatlardan kórinip turǵanınday, katalizatordıń ónimdar-lıǵı*** kólemlik tezliktiń ósiwi menen artıp baradı hám kólemlik tezliktiń ósiwi menen salıstırǵanda, ammiaktiń muǵdarı áste kemip baradı. Bunnan kelip shıǵadı, katalizatordıń ónimdarlıǵın gazli aralaspanıń kólemlik tezligin asırıw jolı menen joqarılatıw múmkin. Sonlıqtan paydalanılmaǵan azotlı vodorodlı aralaspanı
sintez kolonnasına qaytarıw maqsetke muwapıq boladı, yaǵnıy cirkulyaciya processin ámelge asırıw kerek.
Uglerod oksidlerin qálpine keltiriwde payda bolatuǵın metan záhárli bolmasada, basqa inert gazleri (argon h.t.b.) menen birgelikte cirkulyaciyalanıwshı gazdiń quramında jıynalıp, reakciyalıq aralaspadaǵı azottıń hám vodorodtıń koncentraciyasınıń páseyip ketiwine alıp keledi, yaǵnıy olardıń parcial' basımın tómenletedi. Bul azotlı vodorodlı aralaspanıń muqıyatlap tazalanıw zárúrligin dálilleydi.
___________
*nm3 - normal' sharayatta alınǵan, yaǵnıy 0 0С temperaturada hám 760 mm.sın.baǵ. basımda alınǵan, gazdiń kub metri.
** kontaktlestiriw waqtı – gazdiń katalizator menen tiyisiw waqtınıń uzaqlıǵı – ol 1 m3 kontaktlestiriw zonasınıń erkin kóleminiń (erkin kólem katalizatordıń zat iyelep turǵan kólemin esapqa almaǵandaǵı ulıwma kólemine teń) hám kontaktlestiriw sharayatındaǵı kólemlik tezligine qatnasın kórsetedi.
***katalizatordıń ónimdarlıǵı - bir saat dawamında katalizator arqalı belgili kólemlik tezlikte gazli aralaspa ótkende payda bolatuǵın, ónimniń massalıq muǵdarı menen anıqlanadı.
Solay etip, ammiakti elementlerden sintezlewdiń effektivliginiń eń joqarı shegine erisiw ushın joqarı basım, tańlap alınǵan katalizator ushın optimal' temperatura, joqarı kólemlik tezlik, azotlı vodorodlı aralaspanıń muqıyatlap tazalanıwı hám sistemadaǵı qaldıq gazli aralaspanıń cirkulyaciyalanıwı zárúr boladı.
Ammiakti sintezlew mashqalasınıń sheshiliwi basqa bir qatar bahalı zatlardıń (metanol) sintezin islep shıǵıw, sonday-aq kómirdiń gidrirleniwin ámelge asırıw, uglevodorodlardı polimerlew h.t.b. imkaniyatın berdi. Ximiyalıq texnologiyanıń rawajlanıw jolı ádewir keńeydi.
|
