|
-Súwret. Kalciy karbidin alıwshı pech
|
| bet | 3/11 | | Sana | 07.12.2023 | | Hajmi | 0,63 Mb. | | #113184 |
Bog'liq Azot kislotası óndirisiniń rawajlanıw tariyxı1-Súwret. Kalciy karbidin alıwshı pech
Pechke shixta úzliksiz túrde beriledi. Shixta dep metallurgiyalıq, ximiyalıq hám basqada úskenelerde qayta islewge túsetuǵın materiallardıń, kóbinese janılǵılardıń da aralaspalarına aytıladı. Belgili bir waqıttan soń kal'ciy karbidi pech'ten tútiksheler 5 arqalı arnawlı ıdısqa shıǵarıp alınadı. Suwıtılǵan karbid maydalanadı, iriklenedi hám germetikalıq bekkem etip arnawlı temir ıdısqa jaylastırıladı.
Kalciy cainamidiniń alınıwı. Gaz tárizli azottıń qattı kal'ciy karbidi menen óz-ara tásirlesiwin jaqsılaw ushın, CaC2 mayda poroshok xalına shekem untaladı hám 1050-1100 0C qa shekem qızdırıladı, bunnan keyin process avtotermiyalı túrde ketedi. Reakciya temperaturasın páseytiw hám azottıń maksimal' jutılıwı ushın shixtaǵa katalizator iretinde plavikli shpat – CaF2 qosıladı (2 % - ke shamalas). Kalciy cianamidi periodlı háreket etiwshi elektropech'lerde alınadı.
Reakciya nátiyjesinde shań tárizli kal'ciy karbidi qattı, qara reńli ónim kal'ciy cianamidiniń blokların payda etedi, ol suwıtılǵannan keyin arnawlı digirmanlarda maydalanadı. Cianamidli usılda bir tonna baylanısqan azot óndiriw ushın 10-12 mıń kvt•saat elektr energiyası sarplanadı.
Ammiakti elementlerden sintezlew hám onıń teoriyalıq tiykarları. XIX ásirdiń 40-jıllarına shekem aq, azot hám vodorod gazli aralaspasınan elektr ushqının ótkizgende ammiak payda bolatuǵınlıǵı dálillengen edi.
Biraq bul reakciyanı is júzinde qollanıw bir qansha qıyınshılıq tuwǵızdı.
Ammiaktiń payda bolıwın analizlep qaraǵanımızda, bul ápiwayı reakciya ekenligin kóriwimizge boladı,
yaǵnıy qosımsha ónimler payda bolmaydı, onnan qala berse atmosferalıq basımda teńsalmaqlıq halatında ótedi, ammiaktiń koncentraciyası oǵada az, temperaturanıń artıwı menen jánede tómenleydi hám ekzotermiyalıq reakciya bolıp tabıladı.
Ammiaktiń elementlerge dissociaciyalanıw – qaytımlı reakciyasın úyreniw, kelip shıqqan qıyınshılıqlardı sheshiwge imkaniyat jaratıp berdi. Anıqlap kórilse, 500-700 0C temperaturada hám atmosferalıq basımda, ammiak tolıq tarqalmaydı hám gazli aralaspada onıń azǵana muǵdarı saqlanıp qaladı eken (500 0C ta – 0,129 %, 600 0C ta – 0,049 %, 700 0C ta – 0,0223 %). Ammiakti sintezlewdiń negizgi múmkinshiligi usılayınsha kórsetip berildi. Teńsalmaqlıq jaǵdayı temperaturaǵa baylanıslı ekenligi, dálillendi, atap aytqanda: temperaturanıń páseyiwi tuwra reakciyanıń tezliginasıradı:
Al temperaturanıń kóteriliwi, kerisinshe, qarama-qarsı tárepke baratuǵın reakciya tezligin asıradı; 1000 0C ta ammiak tolıǵı menen elementlerge tarqaladı:
Basımnıń artıwı ammiaktiń shıǵımınıń artıwına imkaniyat jaratadı. Reakciyanı óndirislik processti qanaatlandırıwshı tezlik penen ótkeriw ushın, 400 – 500 0C qa shamalas temperatura hám júzlegen atmosfera menen ólsheniwshi, basım talap etiledi. Ammiaktiń elementlerden payda bolıw reakciyasınıń tezligine katalizatorlarda tásir kórsetedi.
|
| |
