Mineral moddalar organizmda har xil funksiyalarni bajaradi: tayanch
skelet to'qimalarni qurishda qatnashadi (Ca, P, Mg, Si), qon xujayralarida kerakli
osmotik bosim saqlashda unda almashinish jarayonida qo'llaniladi (Na, K),
ichakdagi xazm qiluvchi soklar hosil bo'lishga yordam beradi (C1), gormonlarni
(J, Zn, Cu, Se, Mn), kislorodni organizmda tashishda (Fe, Cu ), ayrim xayotga
kerakli vitamin va fermentlar faoliyatiga, ular bo'lmasa xazm bo'lish qiyinlashadi
(Co, Si). Yer nok tarkibida mikro- va makroelementar tarkibi to'g'ri nisbatdadir
- katta miqdorda temir saqlaydi ( 12 mg %gacha), kremniy ( 8 mg %gacha), rux
(500 mg %gacha), magniy ( 30 mg %gacha), kaliy ( 200 mg %gacha), marganes
( 45 mg %gacha), fosfor ( 500 mg %gacha), kalsiy ( 40 %gacha) [N.A.
Chuprova. 2002].
Kremniy. Topinambur faol tuproqdan kremniyni oladi va "kremnefil"
o'simliklardan hisoblanadi.Kremniy quruq modda hisobida topinamburda 8 %
ga yaqin to'planadi. Kremniy o't haydovchi va immunomodullash xossasiga ega,
modda almashinish jarayonida qatnashadi ( o't pufagi va buyrakda qum
to'planishiga yo'l to'sadi, tomirlarda osteofit hosil bo'lishiga yo'l qo'ymaydi.
Kremniy
hozirgi
zamon
qarashlariga binoan hayvon va kishi
organizmining normal o'sishi va rivojlanishiga kerakli elementdir. Fikrlar
bo'yicha tirik to'qimalar uchun "silikotropizm" xolatdir. Kremniy gipofizda,
miya po'stlog'i qattiq qismida va bosh miya oq moddasida, ko'z qarachig'ida va
qalqon osti bezida, buyrak to'qimalarida, yurakda va boshqa organlarda
uchraydi. Kremniy qon tomirlari elastik qismida uchraydi ,ateroskleroz vaqtida,
kremniy miqdori kamayganda biriktiruvchi to'qimalarda arteriya devorlari
elastikligi tushadi va o'tkazuvchanligi oshadi. Biofil kremniyga talab juda
kattadir. Biofil kremniy- bu o'simlik (organik) kremniy, qaysiki u fosfolipidlar,
oqsillar, pektinlar bilan kimyoviy bog'langan, ular organizm tomonidan birinchi
xazm bo'ladi. Kremniyni yutuvchi va odam ekologiyasini asosiy buzuvchi bu
gelmintlardir[Dorofeeva L.A., Ryazanova T.V. 1998].
Onkologiyadagi taxlillar ko'rsatishicha , kremniy miqdori ozligini va
parazitlar (gijjalar 42%yuqori, grib kuzikorinlar 35 - 50%) ko'pligini ko'rsatdi.
Agar kremniy, topinambur qo'llanilsa antigelmint terapiya yaxshilanadi hamda
lyamblioz va opistorxoz vaqtida parazitlarning to'la o'lishiga olib keladi.
Kremniyni polimikroelement qo'shimchalar orasida ko'pam ko'rmaymiz. Lekin
dunyo yetakchi olimlar fikri bu element absolyut almashinishi mumkin
emasdir. U biriktiruvchi to'qimalarni oqsil kollagenning hosil bo'lishida
kerakdir.U soch, tirnoq va teri oziqlanishi va sog'lig'i uchun kerak, kalsiyni
suyaklar tomonidan yutishiga yordam beradi.Suyak to'qimasining qattiqligini
oldini olish uchun har kuni kremniydan 2 mg, ayallarga esa 3 dan 6 mg qabul
qilib turish kerak.
Kremniy - organizmning struktur elementidir, u modda almashinishini
tartiblashtiradi, hamda mikro-va makroelementlarni yutilishiga yordam beradi.
Agar uning miqdori kritik nuqtadan pasaysa odam xronik og'ir kasal bo'ladi,
miya tomonidan o'sish tartibi, xayot jarayonini nazorat qilaolmaydi va kishi
organizmida xayot yo'qola boshlaydi. Agar kremniy organizmda yetishmasa
davriy jadvaldagi qariyib 70 elementi yutilmasdan qoladi [Abdullayev
Sh.V.,2007].
|
