31
• himoya vositalarini ishlab chiqaruvchilar xususiy masalalarni echish uchun asosan
alohida komponentlarni
tavsiya etadilar, himoyalash tizimini Shakllantirish va bu vosi-
talarning birga ishlatilishi masalalari esa iste’molchi
ixtiyoriga qoldiriladi;
• ishonchli himoyani ta’minlash uchun texnik va tashkiliy muammolari kompleksini
hal etish va mos xujjatlarni ishlab chiqish zarur.
Yuqorida sanab o‘tilgan qiyinchiliklarni bartaraf qilish uchun nafaqat alohida korxona,
balki davlat darajasidagi axborot jarayonlarida ishtirok etuvchilari harakatining koordinat-
siyasi zarur. Axborot xavfsizligini ta’minlash etarlicha jiddiy masala. SHuning uchun avva-
lo axborot xavfsizligi konsepsiyasini ishlab chiqish zarur. Konsepsiyada milliy va korporativ
manfaatlar, axborot xavfsizligini ta’minlash prinsiplari va madadlash yo‘llari aniqlanadi va
ularni amalga oshirish bo‘yicha masalalar ta’riflanadi.
Konsepsiya – axborot xavfsizligi muammosiga rasmiy qabul qilingan qarashlar tizimi
va uni zamonaviy tendensiyalarni hisobga olgan holda echish yo‘llari. Konsepsiyada if-
odalangan maqsadlar, masalalar va ularni bo‘lishi mumkin bo‘lgan echish yo‘llari asosida
axborot xavfsizligini ta’minlashning muayyan rejalari Shakllantiriladi. Konsepsiyani ishlab
chiqishni uch bosqichda amalga oshirish tavsiya etiladi (3.1-rasm).
Birinchi bosqichda himoyaning maqsadli ko‘rsatmasi, ya’ni qanday
real boyliklar, ish-
lab chiqarish jarayonlari, dasturlar, ma’lumotlar bazasi himoyalanishi zarurligi aniqlanishi
Shart. Ushbu bosqichda himoyalanuvchi alohida ob’ektlarni ahamiyati bo‘yicha tabaqa-
lashtirish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Ikkinchi bosqichda himoyalanuvchi ob’ektga
nisbatan bo‘lishi mumkin bo‘lgan jinoiy harakatlar tahlillanishi lozim. Iqtisodiy josuslik,
terrorizm, sabotaj, buzish orqali o‘g‘irlash kabi keng tarqalgan jinoyatchiliklarning real
xavf-xatarlik darajasini aniqlash muhim hisoblanadi. So‘ngra, niyati buzuq odamlarning
himoyaga muhtoj asosiy ob’ektlarga nisbatan harakatlarining ehtimolligini tahlillash lozim
3.1–rasm. Axborot ximoyasi konsepsiyasini ishlab chiqish bosqichlari.
I
bosqich
II
bosqich
III
bosqich
Himoyalanuvchi obekt qiymatini aniqlash
Buzg’unchining bulishi mumkin bo‘ldan xarakatlarini
taxlillash
Axborotni ximoyalash vositalarining
ishonchliligini baxolash
32
Uchinchi bosqichning bosh masalasi–vaziyatni, xususan o‘ziga xos mahalliy Sharoitni,
ishlab chiqarish jarayonlarini, o‘rnatib qo‘yilgan himoyaning texnik vositalarini tahlillash-
dan iborat.
