|
AXBOROT XAVFSIZLIGI VOSITASIBog'liq Axborot xavfsizligiAXBOROT XAVFSIZLIGI VOSITASI
Bir martalik qayta qo‘yish usuli
Bir martalik qayta qo’yish usulining turg’unligi kattaroq bo’lib, bunga sabab uning
kalit orqali Shifrlanishidadir. Oddiy o’rin almashtirish usulidan farqi Shundaki, jadvallar
kalit so’zining o’lchamiga mos holatda quriladi. Masalan, Yuqoridagi “AXBOROT XAVFSI-
ZLIGI VOSITASI” jumlasini “MINORA” kalit so’zi orqali Shifrlab ko’ramiz.
1-qadam. Kalit so’zining uzunligi 6 ga teng bo’lgani uchun unga mos ravishda 6x5
o’lchamli jadvaldan foydalanamiz. Kalit so’zidagi harflarni alfavitda qaysi birinchi kelishi-
ga qarab nomerlab chiqiladi.
M
I
N
O
R
A
3
2
4
5
6
1
A
O
V
L
V
A
X
T
F
I
O
S
B
_
S
G
S
I
O
X
I
I
I
*
R
A
Z
_
T
*
2-qadam. Kalit so’zining harflari tartib nomeriga qarab yozib chiqiladi va unga mos
ustun ham Shu tartibda joylashtiriladi. Masalan, A harfi birinchi kelganligi sababli birinchi
ustunga unga tegishli simvollar ustuni joylashtirilgan.
A
I
M
N
O
R
1
2
3
4
5
6
A
O
A
V
L
V
S
T
X
F
I
O
I
_
B
S
G
S
*
X
O
I
I
I
*
A
R
Z
_
T
3-qadam. Jadvaldagi harflarni qator bo’yicha yozib chiqiladi.
AOAVLVSTXFIOI-BSGS*XOIII*ARZ-T
4-qadam. Shifrmatn bloklarga ajratiladi. Blok uzunligini 3 deb olamiz.
AOA_VLV_STX_FIO_I-B_SGS_*XO_III_*AR_Z-T
6
D
eshifrlash jarayoni
M: AOA_VLV_STX_FIO_I-B_SGS_*XO_III_*AR_Z-T
K: MINORA
1-qadam. Shifrlangan matn bloklardan ajratiladi.
AOAVLVSTXFIOI-BSGS*XOIII*ARZ-T
2-qadam. Kalit so’zning elementlarini raqamlab chiqimiz va uning harflarini o’sish
tartibida joylashtiramiz.
So’ng Shifrmatnni satr bo’yicha 6x5 o’lchamli jadvalga joylashtiramiz.
M
I
N
O
R
A
3
2
4
5
6
1
A
I
M
N
O
R
1
2
3
4
5
6
A
O
A
V
L
V
S
T
X
F
I
O
I
_
B
S
G
S
*
X
O
I
I
I
*
A
R
Z
_
T
4-qadam. Kalit so’zi bo’yicha jadval ustunlarining joyi almashtiriladi, ya’ni M harfi
kalit so’zning birinchi harfi bo’lganligi uchun unga mos ustun eng oldinga o’tadi va
hokazo.
M
I
N
O
R
A
3
2
4
5
6
1
A
O
V
L
V
A
X
T
F
I
O
S
B
_
S
G
S
I
O
X
I
I
I
*
R
A
Z
_
T
*
5-qadam. jadvaldagi matnni ustun bo’yicha yozib chiqamiz va dastlabki matnga ega
bo’lamiz.
|
| |
