55
Hozirgi kunda internet to‘lov tizimlari to‘liqligicha yuqorida keltirilgan VISA va Mas-
terCard
bilan ishlash imkoniyatiga ega, ya’ni internet to‘lov
tizimlaridagi xamyonlarni
to‘ldirish yoki xamyonlardagi ishlatilmay qolgan mablag‘larni qayta kartochkaga chiqarish
mumkin.
Internet do‘konlar va internet birja.
Bugungi kunda “Internet do‘kon” nomi ostida turli ko‘lam va maqsaddagi yechimlarn-
ing keng spektri taklif qilinmoqda. WEBSUM elektron to‘lov tizimidan foydalanadigan in-
ternet do‘konlar quyida keltirilgan:
UzEx internet birja – bu shaxsiy kompyuter orqali UzEx savdo maydonchalarida savdo
qilish imkoniyatini beruvchi global milliy savdo maydonchasi. Ushbu savdo tizimi, iPAY
tizimi foydalanuvchilariga, maksimal qulayliklar bilan osongina o‘z tovarlarini sotish va
kerakli tovarlarni harid qilish imkonini beradi.
Uzbex.com O‘zbekiston global savdo tizimi.
56
ELEKTRON TO‘LOVLAR TIZIMIDA AXBOROTLARNI HIMOYALASH
Elektron to‘lovlar tizimi asoslari
Elektron to‘lovlar tizimi deb bank plastik kartalarini to‘lov vositasi sifatada qo‘llanil-
ishidagi usullar va ularni amalga oshiruvchi sub’ektlar majmuasiga aytiladi.
Plastik karta — Shaxsiy to‘lov vositasi bo‘lib, u mazkur
vositadan foydalanadigan
Shaxsga tovar va xizmatlarni nakdsiz pulini to‘lash, bundan tashqari bank muassasalari
va bankomatlardan nakd pulni olishga imkon beradi. Plastik kartani to‘lov vositasi sifatida
qabul qiluvchilar, savdo va xizmat ko‘rsatuvchi korxonalar, bank bo‘limlari hamda bosh-
qalar Shu plastik kartalarga xizmat qo‘rsatuvchi qabo‘l qiluvchilar tarmog‘ini tashkil etadi.
Elektron to‘lovlar tizimini yaratiщda plastik kartalarga xizmat ko‘rsatish qonun-qoidalar-
ini ishlab chiqish va ularga rioya qilish asosiy masalalardan biri bo‘lib hisoblanadi. Ushbu
qoidalar nafaqat texnikaviy (ma’lumotlarni standartlash, uskunalar va boshqalar), bal-
ki moliyaviy masalalar (korxonalar bilan xisoblarni bajarish tartibi)ni xam qamrab oladi.
Elektron to‘lovlar tizimi bilan birgalikda faoliyat ko‘rsatadigan
bank ikki, ya’ni
