|
INTERDISCIPLINE INNOVATION AND SCIENTIFIC RESEARCH CONFERENCEBog'liq Normurodov Sadriddin Salim o’g’liINTERDISCIPLINE INNOVATION AND SCIENTIFIC RESEARCH CONFERENCE
British International Science Conference
42
MUHOKAMA VA NATIJALAR
BIOMETRIK OBYEKTLAR ASOSIDA SHAXSNI TANIB OLISH TAHLILI
Shaxsni biometrik texnologiyalar asosida tanib olishning asosiy yo„nalishlari
Shaxsni tanib olish bu - intellektual tizimlarning asosiy masalalaridan biri bo„lib, u
biometrik texnologiyalar asosida hal qilinadi. Biometrik texnologiyalarga asoslangan
tizimlar bir shaxsni boshqa shaxslardan ajratuvchi, o„ziga xos xususiyatlarini inobatga
oluvchi tizimlar hisoblanadi. Ushbu tizimlar biometrik xarakteristikalarni raqamli
ma‟lumotlarga o„tkazish orqali shaxsni tanib olish imkonini beradi.
Shaxsning biometrik xususiyatlariga ko„zning rangdor pardasi, ovoz signallari,
barmoq izi, qo„l (shakli) geometriyasi, yuz tasviri, quloq chanog„i tasviri, yurish uslubi, imzo
va shu kabilarni misol qilish mumkin [6, 18].
- Shaxsning fizik va biologik xususiyatlarini o„rganish hamda ular asosida tanib
olishni amalga oshiruvchi fan yo„nalishi biometrika deb ataladi.
- Biometrik usullar odatiy va fiziologik harakatlarga asoslanadi. Ushbu usullar haqida
quyida qisqacha to„xtalib o„tamiz.
- Odatiy harakatlarga asoslangan tanib olish usullari odamning
xatti-
harakatlarini baholaydi. Odatiy harakatlarga asoslangan quyidagi tanib olish usullari
hozirgi kunda keng qo„llaniladi:
- shaxsning qo„lyozmasi asosida tanib olish;
- klaviaturadagi “imzo” asosida tanib olish.
Fiziologik usullar har bir shaxsning anatomik yagonaligiga asoslanadi. Anatomik
belgilarga yuz tasviri,
ko„z qorachig„i, barmoq izlari, qo„l shakli, quloq chanog„i va boshqa shu kabi biometrik
xususiyatlar kiradi.
Fiziologik usullar shaxsni tanib olish uchun muhim omillardan biridir. Shuning uchun
shaxsni quloq chanog„i tasviri bo„yicha tanib olish ham fiziologik usullarga asoslanadi [1, 2,
5, 12]. Quyida fiziologik usullarning keng foydalaniladiganlari ko„rib chiqiladi.
Barmoq izlari asosida shaxsni tanib olish. Biometrik tanib olishning eng keng
tarqalgan usullaridan biridir. Aynan bir shaxs turli joylarga turli ko„rinishlarda (masalan,
soch turmagi, kiyimi, boshdagi bog„ichi, shapkasi, ko„zoynagi va shu kabilar) tashrif
buyursa, Face Recognition (yuz tasviri asosida tanib olish) tizimi ularni turli shaxslar
sifatida aniqlashi mumkin.
Barmoq izlari asosida tanib olish shaxsni turli ko„rinishlariga deyarli bog„liq bo„lmaydi.
Barmoq izlariga asoslangan tanib olish tizimlarida xatoliklar shikast yetgan va turli
xalaqitlarga ega bo„lgan barmoqlarda vujudga keladi.
- Barmoq izlari asosida shaxsni tanib olish tizimi global va lokal (mahalliy) belgilarga
asoslanadi [4, 10, 13].
- Ko„rish orqali ajratish mumkin bo„lgan papilyar chiziqlar global belgilar deyiladi.
- Global belgilarga quyidagilar kiradi:
- barcha belgilari lokallashtirilgan barmoq izi tasvirining ajratilgan fragmenti, ya‟ni
tasvir sohasi;
- barmoq izi tasviri yoki uning biror bir ajratilgan sohasidagi lokallashtirilgan
markaziy nuqta, ya‟ni yadro;
|
| |
