Triggerlarning sinflanishi
Triggerlarni informatsiyani qabul qilish usuli, qurilish prinsipi, hamda
funksional imkoniyatlari bo’yicha sinflash mumkin.
Informatsiyani qabul qilishi bo’yicha: asinxron va sinxron triggerlar
mavjud. Asinxron triggerlar informatsion kirishlarida signallarning paydo
bo’lish momentida o’z reaksiyalarini ko’rsatadi. Sinxron triggerlar esa sinxron
signal kirishi S dagi boshqaruvchi impuls signali mavjud bo’lgandagina
informatsion kirishlardagi signallarga o’z reaksiyalarini bildiradilar.
Sinxron triggerlar o’z navbatida S kirish orqali boshqariladigan statik va
dinamik turlarga bo’linadi. Statik boshqarishli triggerlar informatsion
Т
Q
Q
S
R
R
S
Q
Q
1
2
3
4
1
1
1
1
5.4- rasm
5.4- rasm
140
kirishlardagi signallarni S kirishiga ‘1’ yoki ‘0’ signallari berilgandagina qabul
qila oladi. Dinamik boshqarishli triggerlar esa informatsion kirishlardagi
signallarni S kirishdagi signal ‘0’ dan ‘1’ ga o’zgarganda yoki ‘1’ dan ‘0’ ga
o’zgarganda qabul qila oladi.
Statik triggerlar bir bosqichli va ikki bosqichli turlarga bo’linadi. Bir
bosqichli triggerlar informatsiyani saqlashning bir bosqichi, ikki bosqichli
triggerlar esa informatsiyani saqlashning ikki bosqichi mavjudligi bilan har
akterlanadi. Dastlab informatsiya birinchi bosqichga yoziladi, keyin ikkinchi
bosqichga ko’chirib o’tkaziladi va iformatsiya trigger chiqishida paydo bo’ladi.
Funksional imkoniyatlarga ko’ra triggerlar quyidagi turlarga bo’linadi:
- ‘0’ va ‘1’ holatlarga alohida-alohida o’rnatiladigan triggerlar (RS-
trigger);
- kirish bo’yicha informatsiyani qabul qiluvchi triggerlar (D-trigger yoki
kechiktirish triggeri);
- sanoqli kirishga ega triggerlar (T-trigger);
- J va K informatsion kirishli universal triggerlar (JK-trigger).
Diskret elementlar asosida qurilgan simmetrik triggerning elektr sxemasi
5.5-rasmda keltirilgan.
Q(t)=0 holda: R=1, S=0 bo’lsa Q(t+1)=0 bo’ladi,
Q(t)=1 holda: R=1, S=0 bo’lsa Q(t+1)=0 bo’ladi,
Q(t)=0 holda: R=0, S=1 bo’lsa Q(t+1)=1 bo’ladi.
Q(t)=1 holda: R=0, S=1 bo’lsa Q(t+1)=t bo’ladi.
Bu triggerning ishlash jadvali quyidagicha:
R
S
Q
Q
+E
k
5.5- rasm.
141
S
R
Q(t+1)
0
0
Q(t)
0
1
0
1
0
1
1
1
mumkin
emas
RS-triggerining quyidagi turlari mavjud: asinxron RS-triggeri, teskari
kirishli asinxron RS-triggeri va sinxron RS-triggeri.
Xisoblash texnikasida keng qo’llaniladigan triggerlarning ichki
strukturasi, sxematik belgisi va ishlash prinsipi 1-jadvalda keltirilgan.
Ikki bosqichli universal JK-triggerining prinsipial sxemasi 5.6-rasmda
ko’rsatilgan.
&
R
S
T
5.6- rasm
&
&
R
S
T
&
S
R
C
Q
Q
1-bosqich
2-bosqich
142
C
D
T
T
T
1
1
S
R
Q
Q
&
&
С
&
&
T
Q
Q
&
&
&
&
T
Q
Q
&
&
&
С
C
T
T
&
&
&
&
C
D
Q
Q
5.1-jadval
|
