Bog'liq Boshqarish sistemalarining elementlari va qurilmalari
Sanash qurilmasi
kirishdagi impulslar sonini hisoblash uchun xizmat
qiladi. Har bir impuls sanash qurilmasida saqlanayotgan sonni bittaga
o’zgartiradi. Ular bajaradigan vazifasiga ko’ra qo’shuvchi, ayiruvchi va reversiv
(ham qo’shuvchi, ham ayiruvchi) turlarga bo’linadi.
Quyidagi rasmda T-trigger asosida qurilgan, ketma-ket bog’lanishli,
qo’shuvchi sanash qurilmasi sxemasi keltirilgan (5.12-rasm). Kirishdagi har bir
impuls qurilmadagi sonni bittaga oshiradi.
1
&
&
D
C
T
1
&
&
D
C
T
1
&
&
D
C
T
х
к
х
ч
чапга
ўнгга
суриш
5.11-rasm. Reversiv registr.
Т
Т
Т
Т
Т
Т
Q 1 Q 1 Q 2 Q 3 Q 2 Q 3 Сч Q 1 Q 2 Q 3 Сч t t t t 5.12.-rasm
146
Bu qurilma dinamik prinsipida ishlaydi, ya’ni uning triggerlari kirishdagi
impulsning orqa fronti (impuls spadi)ga mos ravishda o’z holatini o’zgartiradi.
Qo’shuvchi sanash qurilmasining ishlash jadvali.
№ Q
3
Q
2
Q
1
0
0
0
0
1
0
0
1
2
0
1
0
3
0
1
1
4
1
0
0
5
1
0
1
6
1
1
0
7
1
1
1
Ayiruvchi sanash qurilmasida kirishdagi har bir impuls undagi sonni
bittaga kamaytiradi. 5.13-rasmda ayiruvchi dinamik sanash qurilmasining
sxemasi va ishlash vaqt diagrammasi keltirilgan.
Bu qurilma dinamik prinsipida ishlaydi, ya’ni uning triggerlari kirishdagi
impulsning frontiga mos ravishda o’z holatini o’zgartiradi.
Сч
Q
1
Q
2
Q
3
T
T
T
T
T
T
Q 1 Q 2 Q 3 Сч t t t t 5.13-rasm.
147
Ayiruvchi sanash qurilmasining ishlash jadvali quyidagicha.
№ Q
3
Q
2
Q
1
7
1
1
1
6
1
1
0
5
1
0
1
4
1
0
0
3
0
1
1
2
0
1
0
1
0
0
1
0
0
0
0
Sanash qurilmalari kirishdagi impulsning maksimal chastatasi quyidagi
formula bilan aniqlanadi.
T cx nt t f
1
max
bu erda : t cx - sinxrosignal davri; n – sanoq triggerlari soni; t T – sanoq
triggerida o’tish jarayoni vaqti
Sanash qurilmasining asosiy ko’rsatkichi sanash koeffitsienti bilan har
akterlanadi.
n a k 2
bu erda n- sanovchi triggerlarning soni.
Reversiv sanash qurilmasi ikki
yoqlama
yo’nalishda
sanash
imkoniyatiga ega bo’lib, sanash yo’nalishi uchun maxsus boshqarish kirishlari
(“+” va “-”)ga ega.
148
Sanash qurilmalaridan chostata bo’lgichlari sifatida ham foydalanish
mumkin. Uning triggerlari chiqishlari kirishga nisbatan chastotani Q 1 - ikki
marta, Q 2 - to’rt marta, Q 3 - sakkiz marta bo’ladi.
