Bog'liq 1674214624 11-sinf Kimyo (o\'qituvchilar uchun qo\'llanma)
Darsni yakunlash Uyga beriladigan topshiriqlar Darsning borishi 1. Tashkiliy qism: O‘quvchilar bilan salomlashish, davomatni aniqlash
2. O‘tgan mavzuni so‘rash: “Tezkor savol-javob”
a) Tuzlar tarkibiga ko‘ra qanday toifalarga ajratiladi?
b) Ularning gidrolizi qanday turlarga ajratiladi?
c) Oksidlanish va qaytarilish jarayonlari haqida qanday ma’lumotlarga egasiz?
3. Yangi mavzuni tushuntirish: Eritmada yoki suyuqlanmada elektr toki ta’sirida
boradigan oksidlanish-qaytarilish jarayoniga elektroliz deb ataladi. Elektroliz so‘zi
elektr toki ta’sirida parchalanish ma’nosini anglatadi. Elektroliz jarayonida elektr
energiyasi hisobiga kimyoviy reaksiya amalga oshadi.
Elektroliz jarayoni nafaqat eritmada, balki, suyuqlanmada ham amalga
oshishi mumkin. Ya’ni qattiq moddalarni yuqori harorat ta’sirida suyuq agregat
holatga o‘tkazib elektroliz jarayonini amalga oshirish mumkin. Bunday elektroliz
suyuqlanma elektrolizi deyiladi.
Suyuqlanma elektrolizida odatda oksid, ishqor va tuzlarning suyuqlanmalari orqali elektr toki o‘tkaziladi.
Suyuqlanma elektrolizida odatda oksid, ishqor va tuzlarning suyuqlanmalari
orqali elektr toki o‘tkaziladi. Masalan, natriy xloridning suyuqlanmasiga (NaCl
801
0
C da suyuqlanadi)inert (ko‘mir) elektrodlar botirilsa va o‘zgarmas elektr toki
o‘tkazilsa, u holda ionlar elektrodlarga: Na+ kationlari – katodga, Cl– anionlari –
anodga tomon harakatlanadi. Na+ ionlari katodga yetgandan keyin undan
elektronlar oladi va qaytariladi: Na
+
+ e = Na
Xlorid ionlari Cl– esa elektronlarni anodga berib oksidlanadi: 2Cl
-
- 2e =
Cl
2
Natijada katodda natriy metali, anodda esa xlor ajralib chiqadi.
Mis (II)-xloridning suvdagi eritmasi
elektrolizi suvli eritma elektroliziga
misol bo‘ladi. Eritmadagi Cu
2+
va Сl
-
ionlari tegishli elektrodlarga tomon
yo‘naladi va ularda quyidagi jarayonlar
sodir bo‘ladi:
172 Ko‘pincha elektrolitlar suyuqlantirilgan holda elektroliz qilinadi. NaCl
singari elektrolitlar suyuqlantirilganda ionli kristall panjaralari buziladi. Hosil
bo‘lgan suyuqlanma tartibsiz harakat qiluvchi ionlardan iborat bo‘ladi.
