17
2-Ma’ruza.
Kompyuterlarning arxitekturasining rivojlanish bosqichlari
Reja:
1.
Zamonaviy kompyurerlarning turlari
2.
Kompyuter arxitekturasi va tashkil etilish tamoillari
3.
Kompyuterning asosiy ko‘rsatgichlari.
Tayanch iboralar: kompyuter, raqamli hisoblash mashinasi,
analog hisoblash
mashinalari, supperkompyuter, meymnfreym, server, mikroprotsessor.
IBM PC
turidagi shaxsiy kompyuter, markaziy protsessor, operativ xotira, doimiy xotira,
uzulishlar kontrolleri, xotiraga bevosita ega bo‘lish kontrolleri.
Zamonaviy kompyurerlarning asosiy turlari
Kompyuter (elektron xisoblash mashinasi) –xisoblash va axborot
masalalarini yechish jaroyonida axborotlarga avtomatik
ishlov berish uchun
mo‘ljallangan texnik vositalarining to‘plami.
Kompyuterlar qator belgilar bo‘yicha turlarga ajratilishi mumkun, xususan:
•
ishlash tamoili;
•
element asosi ;
•
vazifasi;
•
xisoblash jarayonining tashkillashtirilish usuli;
•
o‘lchami va xisoblash quvvati;
•
imkoniyatlari;
•
dasturlarni parallel bajarish imkoniyati bo‘yicha va xokazo.
Ishlash tamoili bo‘yicha xisoblash mashinalarni katta uchta guruxga ajratish
mumkun: analogli (uzuluksiz), raqamli va aralash (gibrid).
Ishlash tamoili bo‘yicha xisoblash mashinalarni turlarga ajratish.
Bu uch turga bo‘lishning ko‘rsatgichi, u xisoblash
mashinalarda ishlatiladigan
axborotlarning ifodalanish shaklidir .
Raqamli hisoblash mashinasi (RHM), yoki kompyuter diskret ko‘rinishda
ifodalangan, aniqrog‘i raqamli shaklda ifodalangan axborot bilan ishlaydi.
18
Hisoblash
mashinalarda
axborotlarni
ifodalanishining
ikki
shakli.
Analog hisoblash mashinalari, yoki uzuliksiz xisoblash mashinalari, ular
uzuluksiz shakldagi
axborotlar bilan ishlaydilar, yani qandaydir fizik kattalikdagi
uzuluksiz qatorga ega bo‘lgan qiymatlar ko‘rinishidagi (ko‘pincha elektr
kuchlanishi). AHM juda sodda va foydalanishga qulay;
bu mashinada ishlashda
masalalarni dasturlash uchun odatda ko‘p mexnat ta’lab etilmaydi. Masalani
yechish tezligi operatorning xoxishi bo‘yicha o‘zgarishi mumkun va xoxlagancha
yuqori tezlikda amalga oshirish mumkun (RHM qaraganda yuqori), ammo
masalani yechish aniqligi esa juda past (nisbiy xatoligi 2 – 5 % gachan).
AHM murakkab mantiq ta’lab etilmaydigan va tarkibida differensial
tenglama bo‘lgan matematik masalalar samarali yechiladi. Elektron AHM ni
ko‘pincha elektron modellashtiruvchi
mashinasi xam deb ataydilar, chunki
masalani yechish uchun ularda tadqiqot qilinayotgan tizimning fizik modeli
yaratiladi. To‘g‘ri, xuddi shu asosda elektron RHM xam xuddi Shunday atash
mumkun, vaxolangki ularda xam yechiladigan
masala modeli yaratiladi, ammo
model abstrakt, matematikdir.
DHM (duragay (gibrid) xisoblash mashinasi), yoki kombinatsiyalashtirilgan
xisoblash mashinasi, raqamli va uzuluksiz shaklda ifodalangan axborotlar bilan
ishlaydi. Ular o‘zida AHM va RHM afzalliklarini mujassamlashtirgan bo‘ladi.
DXM ni murakkab tez ishlovchi texnik majmualarni boshqarish masalalarini xal
qilishda foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Iqtisodda va shuningdek ilim xamda texnikada eng ko‘p foydalaniladigan va
tarqalgan
turi bu RHM, odatda ularni raqamli xususiyatini eslatmasdan oddiy
