15
Insoniyatda rivojlanishga intilish bo’lgani uchun 1948 yilda tranzistorlar
paydo bo’ldi. Tranzistorlarni elektron lampalar o’rniga
ishlatish mumkinligi
aniqlangach, kompyuter qurilmalarida ham foydalanila boshlandi. Natijada,
Amerikada, 1965 yilda PDP
– 8 nomli tranzistorlar negizida birinchi
minikompyuter (so’ngra mashxur PDP - 11) yaratilgan edi. Bunday mashinilarning
analoglari (uxshashlari) ni SM – 3, SM – 4, SM – 1420 nomda Respublikamizning
ko’pgina hisoblash markazlarida uchratish mumkin.
1959 yilda Intel firmasining ta‘sischisi Robert Noys kremniyning kichkina
plastinasida tarnzistorlar bo'glash usulini ixtiro qilib, integral sxemalar yoki chiplar
asrini boshlab berdi. Shunday chiplarga asoslanib, keyin
yaratilgan kompyuterlar,
shartli ravishda uchinchi bosqich kompyuterlari deb atala boshlandi.
Integral sxemalarga asoslangan birinchi kompyuter 1968 yilda Burroughs
firmasi tomonidan yana AQShda yaratildi. Respublikamizning ko’pgina statistik
organlardagi EC – 1055, 1060 turidagi kompyuterlar uchinchi bosqich
kompyuterlariga misol bo’ladi.
1971 yilda Intel firmasida integral sxema asosida birinchi mikroprotsessor
yaratildi, u o’zining 3 sm li hajmi bilan ENIAC gigant
mashinasidan ishchan va
tezkor edi. Avvaliga Intel – 4004 (4 razryadli) mikroprotsessori , so’ng 1974
yildagi Intel 8080 mikroprotsessori yaratildi, u hozirgi kunda ham
Shaxsiy
kompyuter industriyasining standarti hisoblanadi.
Mikroprotsessorlar avvaliga kalkulyatorlar va maxsus qurilmalarda ishlatila
boshlandi. Sungra esa kompyuterlar tarkibiga kiritildi va 1975 yilda keng ommaga
muljallangan birinchi «Altair - 8800» Shaxsiy kompyuterlarga qiziqish ortdi.
Microsoft firmasini tashkil etgan Pol Allen va Bill Geyts «Altair» uchun
Basic tili interpretatorini yaratdilar
. Bu programmadan yozish, muloqot qilish
osonligini ko’rgan iste‘molchilarda Shaxsiy kompyuterlarga qiziqish ortdi.
Faqat ulkan EHMlar chiqarish bilan mashg’ul bo’lgan IBM (Intenational Bisiness
Machines Corporation) firmasi, Shaxsiy kompyuterlar bozoriga keyinrok e‘tibor
berdi. 1981 yildan boshlab, IBM firmasi ham Shaxsiy kompyuter ishlab
chiqarishni yo’lga quydi. IBM firmasi Intel – 8088 nomli 16 razryadli
16
mikroprotsessor bazasida IBM PC (ay- bi –em pi- si , deb uqiladi) Shaxsiy
kompyuterini yaratdi. Bu kompyuterning programma ta‘minotini yaratish
Microsoft firmasiga topshirildi, natijada bir– ikki yilda IBM PC boshqa firma
Shaxsiy kompyuterlarini siqib chiqardi.
Birinchi Shaxsiy kompyuterlar AQSHda Stiv Jobs va Stiv Voznyaklar
tomonidan yaratilgan bo’lib, unga APPLE deb nom quyishgan. Bozorga esa 1-
SHK lar 1977 yilda chiqarilgan. Lekin 1981 yilda IBM
firmasi tomonidan ishlab
chiqilgan ShK lar hozir butun dunyoni qamrab oldi.
