7
ASOSIY QISM
1. MA’RUZA MASHG’ULOTLARI
1- MODUL. STATISTIKANING UMUMIY NAZARIYASI
1-mavzu. Statistikaga kirish
Statistika to’g’risida tushuncha. Statistika fani predmeti va uning o’ziga xos
xususiyatlari. Statistika predmeti to’g’risida ilmiy- amaliy bahslar .
Statistika fanining asosiy unsurlari va kategoriyalari hamda tushunchalari:
statistik to’plam, to’plam birligi, variatsiya, o’zgaruvchan belgi,
atributiv,
tartiblangan va miqdoriy belgi, statistik ko’rsatkich, statistik qonuniyat.
Ma’lumotlar tiplari. Statistikaning usullari va uslubiyati. Statistika fani va
faoliyatining tabaqalanishi. Iqtisodiyotni rivojlantirish
va liberallashtirish
sharoitida statistikaning vazifalari. Statistikaning tashkil etilishi va statistik
axborotlarning olinishi.
2-mavzu. Tasviriy statistika ko’rsatkichlari
Statistik ko’rsatkichlarning mohiyati va ahamiyati. Statistik
ko’rsatkichlarning atributlari: sifat
tomonga egaligi, miqdor tomonga egaligi,
makon va zamonda uzil-kesil chegaralanganligi.
Statistik ko’rsatkichlar tasniflari va turlari. Mutlaq, nisbiy va o’rtacha
ko’rsatkichlar. Hajm va sifat ko’rsatkichlari. Momentli va intervalli ko’rsatkichlar.
Statistik ko’rsatkichlarning ifodalanish shakllari. Nisbiy miqdorlarning turlari: reja
(shartnoma) topshirig’i, reja bajarilishi,
dinamika; tuzilmaviy, koordinatsiya,
taqqoslash va intensivlik nisbiy miqdorlari. Nisbiy ko’rsatkichlar turlari o’rtasidagi
bog’lanishlar. Ijtimoiy-iqtisodiy hodisalarni statistik o’rganishda
mutlaq va nisbiy
ko’rsatkichlarni birgalikda (kompleks) qo’llash zarurligi.
Markaziy tendentsiya ko’rsatkichlari va ularning tasnifi. Analitik
o’rtachalarning turlari: arifmetik, gormonik,
geometrik, kvadratik, kubik
o’rtachalar.
Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarda o’rtachalarni qo’llash masalalari. O’rtacha
arifmetik xossalari. O’rtacha arifmetikni “shartli moment”
usuli yordamida
hisoblash.
Tuzilmaviy o’rtachalar turlari va ulardan statistik tadqiqotlarda foydalanish.
Mediana mohiyati va uni taqsimot qatorlarida hisoblash tartibi. Mediana xossasi va
uni qo’llash masalasi. Nisbiy joylashuvning miqdoriy o’lchovlar: kvartil; kvintil;
detsil; pertsentil. Moda mohiyati va uni taqsimot qatorlarida hisoblash tartibi.
Moda va mediana intervalli variatsion qatorlarda hisoblash. Ma’lumotlar qatori
assimmetriyasi. O’rtacha miqdor, moda va
medianani taqqoslash orqali
assimmetriyasini aniqlash.
