Q orakuya zam burug‘lari g ‘alla o ‘sim liklarida va b a ’zi g ‘alla-
simon o ‘tlarda parazitlik qilib hayot kechiradi.
Z am burug‘ boshoqli g ‘alla o ‘sim liklarining gul organlarini
shikastlaydi, boshoqda zam burug‘ning
qop-qora sporalarini hosil
qiladi, boshoq xuddi quyganga o ‘xshab qoladi. Shuning uchun ham
u qora kuya zam burug‘i deyiladi.
Shikastlangan boshoqda don qoramtir, sassiq sporalar (xlomi-
dospora) bilan, y a ’ni qalin p o ‘st bilan o ‘ralgan qorakuya sporasi-
ga to ‘la b o ‘ladi. Har bir dondagi bunday sporalar m iqdori m illion
donaga yetadi.
Asbob va materiallar:
qorakuya
bilan zararlangan, yangi quri-
tilgan o ‘simlik gerbariysi,
tayyor preparatlar, m ikroskop, ch o ‘ntak
lupasi, laboratoriya asboblari.
Ishlash tartibi.
X lom idosporali boshoq
ochilsa, undan k o ‘plab chang shaklidagi spora
lar to ‘zib chiqadi.
Bu qora changlar igna uchi-
da ozroq olinib, buyum oynasidagi suv tom chi
siga solinadi. S o‘ng m ikroskopning katta qilib
ko‘rsatadiagn obyektivida tekshirilsa,
har bir
sporaning chuqurchali bezaklari b o ‘lgan p o ‘st
bilan o ‘ralgani yaqqol k o ‘rinadi.
Bu zam burug‘ o ‘sim likka uning k o ‘karish
paytida yuqori, y a ’ni g ‘alla ekinlari o ‘rilayot-
gan va yanchilayotgan vaqtda donga xlarm i-
dospora ilashib oladi. A gar don ekin oldidan
dorilanm asa, don bilan birga tuproqqa tushgan
xlam idospora rivojlanib
bazidiya hosil qiladi,
bazidiyada esa turli jinsli bazidiosporalar vu-
judga keladi. Bu sporalam ing har ikkitasi juft-
65
Zambu™g‘? kUya
lashib q o ‘shilib, ikki yadroli bitta hujayraga
i _ sporaii don; 2 - q0ra-
aylanadi, bu hujayra o ‘sib yangi zam burug‘
киУа sporasi;
з
- konidiyaii
. .
. .
sporasi; 4
- zararlangan bo-
mitselliysini hosn qnadi.
Shoq
Zam burug4 m itselliysi yosh g ‘alla o ‘simtasi ichiga kirib uning
to ‘qim alarida o ‘sib, guli tugunchasigacha borib kiradi va uyerda
o ‘ta shoxlab ketadi. B o‘g ‘imli m itselliyning ayrim
hujayralari oziq
m oddalar bilan toMib kattalashadi va dum aloq shaklga kiradi, qa
lin p o ‘st bilan o ‘ralib, xlam idosporaga aylanadi. Bu sporalardan bir
nechtasining rasmi daftarga chizib olinadi.
