• D ukkaklilar tartibi (Legum inosales). D ukkakdoshlar oilasi (Fabaceae)
  • Цьу \ / М. M o‘minov, A. Mamadaliyev, A. To‘xtaboyev botanikadan amaliy mashg‘ulotlar




    Download 3,97 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet88/118
    Sana23.11.2023
    Hajmi3,97 Mb.
    #104324
    1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   118
    Bog'liq
    Botanikadan amaliy mashg\'ulotlar. Mo\'minov M

    Asbob va materiallar:
    gerbariy, tirik yoki fksatsiya qilingan gul- 
    lar, ch o ‘ntak lupasi, laboratoriya asboblari.
    Ishlash tartibi.
    O lcha guli lupada tekshiriladi. O lcha gulidan 
    gulkosachasi olib tashlansa, q o ‘n g ‘iroqsim on gul o ‘m ida gipantiya 
    changchi boMadi. Bu gul o ‘m ida beshta oqish gultojbarg, k o ‘p m iq­
    dorda changchi b o ‘ladi. M arkazida esa gipantiya ichkarisiga qarab 
    ketgan qovoq o g ‘zi b o ‘ladi. G ipantiyada boshchasim on o g ‘izchali 
    urug‘chi o g ‘izchasini yaxshiroq k o ‘rish uchun gul tikkasiga ikki 
    pallaga (biri kattaroq, ikkinchisi kichikroq) ajratib kesiladi: katta 
    pallada u rug ‘chi butun qoladi. U lupada tekshirilganda, kichik tir- 
    noqcha, undan ichkarida esa uch doiradagi 10 tadan changchi borligi 
    k o ‘rinadi. Birinchi va uchunchi doirasidagi changchilari esa bitta- 
    bittadan b o ‘lib gultojbarg va kosachabarg ro ‘parasida o ‘m ashadi. 
    O lcha gulida, changchilar, odatda, 30 ta, b a ’zan 40 - 50 ta b o ‘ladi.
    Gul m arkazida butulkasim on u ru g ‘chi erkin holda joylashadi, 
    urug‘chi tuguncha k o ‘ndalingiga kesilsa, uning bir uyaliligi va ichi- 
    da ikkita urug‘kurtak borligi m a’lum b o ‘ladi.
    Gul urug‘langandan keyin, danakli m eva hosil boMadi. Danagi 
    dum aloq boMadi, danagining dum aloqligi avlod uchun xos belgi 
    hisoblanadi.
    D ukkaklilar tartibi (Legum inosales).
    D ukkakdoshlar oilasi (Fabaceae)
    Bu oilaga kiradigan o ‘sim liklar daraxt, buta, o ‘t lianalardan ibo­
    rat. Barglari m urakkab, barg bandi yonida barg yonligi boMadi. 
    G ullari ju d a xilm a-xil: to ‘g ‘ri yoki noto‘g ‘ri tuzilgan boMib, to ‘p- 
    to ‘p yoki yakka joylashadi. G ultevarakligi deyarli ham m a vaqt ikki 
    d o ira d a to ‘rtta d a n b o ‘ladi;changchisi k o ‘pincha lO ta y o k i ko‘proq, 
    am m o b a ’zan kam roq ham boMadi: changchi iplari k o ‘pincha o ‘zaro


    q o ‘shilgan, am mo erkin joy- 
    lashganlari ham b o ‘ladi.
    M eva bargchasi b a ’zan 
    k o ‘p; tugunchasi ustki, deyar- 
    li ham m a vaqt yakka uyali, 
    mevasi (dukkak) chokidan 
    ikki pallaga ajraladi. O ila va- 
    killarining ko ‘pining guli ha- 
    sharotlar yordam ida changla- 
    nadi, bulam ing gul tuzilishi 
    shunga m oslashgan.
    Dukkakdoshlarga kiradigan 
    k o ‘p o ‘sim liklar oziq-ovqat 
    va yem -xashak ekini b o ‘lgani 
    uchun katta aham iyatga ega. 
    Bu oilaga kiradigan asosiy 
    o ‘sim lik 
    avlodlari: 
    beda
    77- 
    rasm.
    N o ‘xot: 
    a, b) o ‘sim likning um um iy k o ‘rinishi; d) guli; 
    um um iy va kesilgan holdagi ko'rinishi; e) tojbarg; I ) 
    yelkan; 2) eshkak; 3) qayiqcha; 4) gul diagram m asi.
    (M edicago), pajitnik (Trigonella), yantoq (A lhagi), n o ‘xot (Cicer), 
    rus n o ‘xoti (Pisum), oq akatsiya (Rabim a), sebarga (trifolium ), asti- 
    ragal (A stragalus), araxis (yeryong‘oq) (A rachis), loviya (Phaseo- 
    lus) (77- rasm).

    Download 3,97 Mb.
    1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   118




    Download 3,97 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Цьу \ / М. M o‘minov, A. Mamadaliyev, A. To‘xtaboyev botanikadan amaliy mashg‘ulotlar

    Download 3,97 Mb.
    Pdf ko'rish