Цьу \ / М. M o‘minov, A. Mamadaliyev, A. To‘xtaboyev botanikadan amaliy mashg‘ulotlar




Download 3,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet91/118
Sana23.11.2023
Hajmi3,97 Mb.
#104324
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   118
Bog'liq
Botanikadan amaliy mashg\'ulotlar. Mo\'minov M

A tirgullilar tartibi (Rosales).
A tirguldoshlar oilasi (Rosaceae)
Bu oilaga, asosan, Shim oliy yarim sham ing o ‘rta m intaqasida 
o ‘sadigan o ‘simliklar, buta va daraxtlar kiradi. U lar 115 avlod ham- 
da 3200 turdan iborat.
A tirguldoshlarda barglar poyada navbat bilan joylashadi, gullari 
to ‘g ‘risikliktuzilishda, ikkijinsli, b a ’zan birjinsli. K o‘pincha gullari 
besh b o ‘lakchali, b a ’zan to ‘r tb o ‘lakchali b o ‘lib, to ‘pgul hosil qiladi 
yoki yakka-yakka joylashadi. G ultojbarglar o ‘zaro q o ‘shilm agan, 
gul kosachasi erkin joylashadi. G ultojbarglar bargchalardan iborat.
I. N a ’matak:
1 - gulli novdasi; 2 - gul­
ning b o 'y ig a kesim i; 3 - gul 
diagram m asi; 4 - m evasi- 
ning b o ‘yiga kesimi.
76- rasm.
I!. Malina:
1 - gulli novdasi; 2 - gulning 
ko'rinishi; 3 - m evasining 
kesimi.
III. Q ulupnay:
1 - m evasining b o ‘yiga 
• kesim i; 2 - gul diagram m asi.


B a’zan gulkosacha ikkita boTadi. C hangchilam ing m iqdori gultoj- 
bargi soniga teng, b a ’zan esa changchilari ju d a k o ‘p boTib doira 
hosil qiladi. G ulning gultojbarglaridan boshqa barg qism lari o ‘rni 
chetiga o ‘m ashgan. G ulda urug‘i bitta, am m o b a ’zan gulkosabarg- 
lari m iqdori ustki yoki ostki b o ‘ladi.
M evasi k o ‘sakcha, yo n g‘oqcha, danakli va xilm a-xil soxta me- 
vali b o ‘ladi. Asosan, hasharotlar yordam ida changlanadi.
A tirguldoshlar oilasi g u l. va m evalarining tuzilishga k o ‘ra 
to ‘rtta: tu b ulg ‘idoshlar, itburundoshlar, olm aguldoshlar va olxo‘- 
riguldoshlar kenja oilalariga b o ‘linadi.
T ubulg‘idoshlar kenja oilasining vakillari buta o ‘simliklardir. 
Barglari oddiy, m urakkab, gullari mayda, sochoq yoki qalqonsim on 
to ‘pgulda joylashgan. M evalari - bargli meva.
Bu oilaga tubulgi avlodi (Spiraea) kiradi. Bu avlodning vakillari 
m anzarali va asal beruvchi o ‘sim lik hisoblanadi.
Itburunlar kenja oilasi (Rosoideae). Guli o ‘rta tugunchali. M eva 
barglari bitta yoki k o ‘p, uzunroq, botiq yoki qovariq gul o ‘m ida 
joylashadi. G ultevarakligi ikki doira yasab yoki gulkosacha osti 
bargchalarini hisoblaganda, uch doira yasab joylashadi. Gul ele- 
mentlari, odatda, besh b o ‘lakdan, b a ’zan to ‘rt boMakdan iborat. 
M evasi ochilmaydi.
Bu kenja oilaga m aym unjon va m alina (Rubus), zem lanika va 
qulupnay (Fragaria), g ‘ozpanja (Potantella) va n a ’m atak (Rosa) ki­
radi (76- rasm).

Download 3,97 Mb.
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   118




Download 3,97 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Цьу \ / М. M o‘minov, A. Mamadaliyev, A. To‘xtaboyev botanikadan amaliy mashg‘ulotlar

Download 3,97 Mb.
Pdf ko'rish