• 63- mashgulot. O ddiy karam (Brassica olerceae) gulini o ‘rganish Asbob va materiallar
  • Ishlash tartibi
  • K avargullilar tartibi (Capparidales)




    Download 3,97 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet94/118
    Sana23.11.2023
    Hajmi3,97 Mb.
    #104324
    1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   118
    Bog'liq
    Botanikadan amaliy mashg\'ulotlar. Mo\'minov M

    K avargullilar tartibi (Capparidales). 
    Krestguldoshlar oilasi (Cruciferae)
    K restguldoshlar oilasi 35 taav lo d, 30000 g a y a q in tu m io ‘zich ig a 
    oladi. Bu katta oilaga bir yillik, ikki yillik va k o ‘p yillik o 'sim liklar 
    kiradi. Gullari ko'p incha sariq yoki oq, b a ’zan pushti, binafsharang 
    bo ‘lib, shingil yoki tuvak shakldagi guldastaga to ‘plangan. Gulko- 
    sachasi barvaqt to ‘kilib ketadigan to ‘rtta kosabargchadan iborat. 
    Gultoji qaram a-qarshi ketadigan to ‘rtta tojbargdan tuzilgan (shu­
    ning uchun bu oila krestguldoshlar deb ataladi).
    Changchisi oltita, ulardan ikkitasi qisqa b o ‘lib, tashqi doirani, 
    to ‘rttasi esa ichki doirani hosil qiladi. Ustki, ichidan b o ‘yiga qarab 
    ketgan soxta to ‘sig‘i borligidan bu tugunchasi soxta ikki uyali deb 
    ataladi. M evasi q o ‘zoqdan yoki q o ‘zoqchadan iborat, yetilganda 
    ikki pallasi tushib ketib, o ‘rtasidagi pardasim on to ‘sig ‘i qoladi. Bu 
    to ‘siqqa urugMari birikkan b o ‘ladi. B a’zilarida m eva yong‘oqcha 
    shaklida, urugM endosperm siz, am m o moy k o ‘p boMadi.
    K restguldoshlar yopiq urug‘li o ‘sim liklam i eng yirik oilalaridan 
    b o ‘lib shim oliy yarim sharning asosiy o ‘rta va sovuq m intaqa vilo- 
    yatlarida k o ‘p o ‘sadi.


    K restguldoshlar oilasiga sabzavot ekinlari (karam , sholg‘om, 
    turp, rediska, xren) va moyli ekinlar (undov, gorchitsa) ham kiradi.
    0 ‘rta O siyoda krestguldosh o ‘sim liklarining quyidagi turkum - 
    lari: karam (Brassica), turp (Raphanus), o ‘sm a (Isatis) ekiladi. Yov- 
    voyi holda o ‘sadigan turkum lardan chitir - Strigosella, achambiti 
    (Capsella), m akkajo‘xori (Lepidium ) k o ‘p o ‘sadi.
    63- mashg'ulot.
    O ddiy karam (Brassica olerceae) 
    gulini o ‘rganish
    Asbob va materiallar:
    ger- 
    bariy, karam ning tirik yoki 
    fiksatsiya 
    qilingan 
    gullari, 
    ch o ‘ntak lupasi, laboratoriya 
    asboblari.
    Ishlash tartibi
    Karam guli 
    lupada 
    tekshiriladi. 
    U ning 
    guli yirik b o ‘lib, shingil shak­
    lida guldastaga to ‘plangan.
    G ultojbarglari - ikki doirada, 
    ichki doiradagi bargchaning 
    tagi 
    xaltachasim on b o ‘rtib 
    chiqqan. G ultojbarglari rangi 
    oq, bir sathda (bir doira ya­
    sab) qarama-qarshi joylashadi.
    Changchilari ipning uzun-qisqaligi jihatdan ikki doira (ikkitasi 
    tashqi va to ‘rttasi ichki doira) yasab joylashadi. Q isqa changchilar 
    gultojbarg bilan navbatlashib kosabargcha qarshisiga o ‘m ashadi. 
    Uzun changchilar esa tojbarg qarshisida joylashadi. Gul m arkazida 
    urug‘chi o ‘m ashadi, uning ustunchasi qisqa, tum shug‘i boshcha- 
    simon b o ‘ladi.
    U rug‘chi tugunchasi tagiga yaqinroq joyidan k o ‘ndalangigi ke- 
    silib, lupada tekshirilsa, uning ikki uyachali ekanligi va har uyada
    74- rasm.
    B osh karam:
    a - shingilli to 'p g u l; b - bargsiz gul; d - gul dia­
    gram m asi; e - q o 'z o q m evasi.


    to ‘siq chetlariga o ‘m ashgan k o ‘p m iqdorda urug‘kurtak borligini 
    k o ‘rish mumkin.
    K restguldoshlar oilasining boshqa vakillari gerbariy orqali 
    o ‘rganiladi va daftarga karam gulining diagram m asi chizilib, for­
    m ulasi yoziladi.

    Download 3,97 Mb.
    1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   118




    Download 3,97 Mb.
    Pdf ko'rish