|
ChizmachilikBog'liq Chizmachilik 2016-yil 1-amaliy (3), SNFqLaykxDZm5ynDs2BKIwV1unWq8JHDwmpqb1qK, affirmaciya kartinka, slayd qq, Аффирмация, Влияние окружающей среды на развитие ребенка, 2 5188685449824047096, adressant omili, 1767264061, motivatsiya, vazifa 3, 05.03.2023 kuniga test, 1 oktabr ustoz va murabbiylar kuniga bag senariy, Компьютернинг умумий тузилиши ва унинг ишини ташкил илиш(1)1.14-shakl.
О ‘zbekiston xalqlari tarixi
muzeyida saqlanayotgan
Muhammad zamon yasagan
asturlob (XVII asr).
Buyuk o ‘zbek astronomi, matematigi va
geografi 0 ‘rta asr Yevropa ilmiy adabiyotida
A l’fraganus deb atalgan Abul Abbos Ahmad
Farg‘oniy (IXasr) B og‘doddagi «Bayt-ul-hik-
mat» qoshidagi rasadxonaning olib borilgan
kuzatuv ishlarida qataashgan. Uning asarlarida
juda k o ‘p chizmalar b o ‘lib, ulardan biri astur
lob va markaziy proyeksiyalash uskunasi
ko ‘pchilikka m a’lum (1.14- va 1.15-shakllar).
Buyuk qomuschi olim xalq orasida ikkinchi
Aristotel deb atalgan Abu Nasr al-Farobiy
(873-950) fanning deyarli hamma sohasi b o ‘-
yicha 180 dan ortiq risola yozgan va tadqiqotlar
qilgan. U lam ing ichida grafikaga bevosita alo-
qador b o ‘lgan geometriya, stereometriya, as-
tronomiya, optika, mexanika, arxitektura va
boshqa sohalar b o ‘yicha asarlari bor. Uning fikricha geometrik chizma
(ilm-al-Handasa) hamma fanlar bilan uzviy bog‘liq.
Farobiyning «Fanlarning kelib chiqishi va tasnifi» nomli asari ik
kinchi qismining grafikaga bevosita bog‘liq b o ‘lgan qismida geometriya
haqida, uchinchi qismida esa kuzatish haqidagi fan (optika) haqida
m a’lumot berilgan. Hozirda u chiziqli perspektiva deb o ‘rganiladi.
Farobiy arxitektura loyihasining asosini muhim geometrik yasash
usullari tashkil etishini aniqlab, o ‘zining « M a ’naviy mohir usullari va
geometrik shakllarning tabiiy nozik sirlari» kitobini yozdi. Unda turli
geometrik shakllar - doira, uchburchak, to ‘rtburchak, kvadrat, kub, ko
nus, silindr, prizma, sferalami hamda parabola va boshqalam i chizish us
ullari ustida to ‘xtaladi. Farobiyning «Kitob al-Xiyal ar-ruxoniyma va as-
ror attabiiyya fid a koik al-ashkal al-Xansiyya» nomli 10 kitobdan iborat
asarida geometrik yasashning 130 ta masalalari turli variantlarda keltiril-
gan va ulam i yechishning eng oson yo‘llari chizmalar orqali ko‘rsatilgan.
Olim moddiylikning xarakterli xususiyati va belgisi deb uchta o ‘l-
chovni - b o ‘yi, eni va chuqurligini hisoblaydi.
M e’morchilikdan yaxshi xabardor b o ‘lganligi sababli uning «Ilm-al-
Xiyal» kitobi amaliy san'at, shu jumladan, arxitekturani ham o ‘z ichiga
oluvchi juda keng m a’noga ega asardir. Shunga ko‘ra, al-Farobiy «Ко ‘p
|
| |
